Reja: Takroriy ekinlar 1) daladagi asosiy ekin hosili oʻribyigʻib olinganidan keyin oʻrniga ikkinchi marta ekiladigan ekinlar; ekilgan yilining oʻzidayoq hosil beradi. Yerdan unumliroq foydalanishga va maydon birligidan koʻproq miqdorda qishloq xoʻjaligi. mahsuloti olishga imkon beradi. Kuzi iliq, uzoq davom etadigan sernam rayonlarda va sugorma dehqonchilik mintaqalarida qoʻllaniladi. Oʻrta Osiyoda angʻiz ekinlar ekiladi (mas., kuzgi arpa oʻrib olinganidan keyin oʻrniga boshqa don ekini — makkajoʻxori, joʻxori, noʻxat, mosh ekiladi) va 2hosil olinadi (don yoki koʻk massa). Bu joylarda oʻrib olinadigan ekinlar ham ekiladi. Asosiy ekin fiziologik yetilmasdan (mas., koʻk ozuqa uchun kuzgi javdar) oʻrib olinganidan keyin oʻrniga ozuqa uchun makkajoʻxori ekish ham mumkin; 2) bir ekinning oʻzini bir maydonga bosim ikki yoki bir necha yil mobaynida qayta ekish. Gʻoʻza, iyuli, bugʻdoy va boshqa ekinlar yetishtiryshga ixtisoslashtirilgan zonalarda keng qoʻllaniladi. Oʻgʻitlar yetarli va sugoriladigan sharoitlarda takror ekilganda hosildorlik pasaymaydi. Bu usul almashlab ekishga kirmaydigan uchastkalarda ham qoʻllaniladi. Mas., bir dalada surunkasiga 2—3 yil kanop yetishtirish shular jumlasiga kiradi. - Takroriy ekinlar 1) daladagi asosiy ekin hosili oʻribyigʻib olinganidan keyin oʻrniga ikkinchi marta ekiladigan ekinlar; ekilgan yilining oʻzidayoq hosil beradi. Yerdan unumliroq foydalanishga va maydon birligidan koʻproq miqdorda qishloq xoʻjaligi. mahsuloti olishga imkon beradi. Kuzi iliq, uzoq davom etadigan sernam rayonlarda va sugorma dehqonchilik mintaqalarida qoʻllaniladi. Oʻrta Osiyoda angʻiz ekinlar ekiladi (mas., kuzgi arpa oʻrib olinganidan keyin oʻrniga boshqa don ekini — makkajoʻxori, joʻxori, noʻxat, mosh ekiladi) va 2hosil olinadi (don yoki koʻk massa). Bu joylarda oʻrib olinadigan ekinlar ham ekiladi. Asosiy ekin fiziologik yetilmasdan (mas., koʻk ozuqa uchun kuzgi javdar) oʻrib olinganidan keyin oʻrniga ozuqa uchun makkajoʻxori ekish ham mumkin; 2) bir ekinning oʻzini bir maydonga bosim ikki yoki bir necha yil mobaynida qayta ekish. Gʻoʻza, iyuli, bugʻdoy va boshqa ekinlar yetishtiryshga ixtisoslashtirilgan zonalarda keng qoʻllaniladi. Oʻgʻitlar yetarli va sugoriladigan sharoitlarda takror ekilganda hosildorlik pasaymaydi. Bu usul almashlab ekishga kirmaydigan uchastkalarda ham qoʻllaniladi. Mas., bir dalada surunkasiga 2—3 yil kanop yetishtirish shular jumlasiga kiradi.
Takroriy ekinlar daladagi asosiy ekin hosili oʻrib, yigʻib olinganidan keyin oʻrniga ikkinchi marta ekiladigan ekinlar hisoblanadi. Ekilgan yilining oʻzidayoq hosil beradi. Yerdan unumliroq foydalanishga va maydon birligidan koʻproq miqdorda qishloq xoʻjaligi mahsuloti olishga imkon beradi. Kuzi iliq, uzoq davom etadigan sernam hududlarda va sug‘orma dehqonchilik mintaqalarida qoʻllaniladi. Oʻzbekistonda kuzgi arpa oʻrib olinganidan keyin takroriy ekin sifatida, asosan, makkajoʻxori, joʻxori, noʻxat, mosh ekiladi. - Takroriy ekinlar daladagi asosiy ekin hosili oʻrib, yigʻib olinganidan keyin oʻrniga ikkinchi marta ekiladigan ekinlar hisoblanadi. Ekilgan yilining oʻzidayoq hosil beradi. Yerdan unumliroq foydalanishga va maydon birligidan koʻproq miqdorda qishloq xoʻjaligi mahsuloti olishga imkon beradi. Kuzi iliq, uzoq davom etadigan sernam hududlarda va sug‘orma dehqonchilik mintaqalarida qoʻllaniladi. Oʻzbekistonda kuzgi arpa oʻrib olinganidan keyin takroriy ekin sifatida, asosan, makkajoʻxori, joʻxori, noʻxat, mosh ekiladi.
- Samarqand davlat universiteti o‘simliklar fiziologiyasi va mikrobiologiyasi kafedrasida takroriy ekin sifatida ekiladigan bu kabi o‘simliklarni o‘rganish bo‘yicha bir qator ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, 1-bosqich magistri Gulnoza Ortiqova takroriy ekin sifatida grechixa (xalq tilida grechka) ekish va uning bioekologik xususiyatlari bo‘yicha ilmiy tadqiqot olib boradi.
Xulosa - Takroriy ekinning dalaga ham foydasi katta. G‘alladan bo‘shagan yerga takroriy ekin ekilganda yerga biologik azotning yetishmaslik muammosi bartaraf etiladi, maydonlar yanada madaniylashadi. Sanoat yo‘li bilan ishlab chiqarilayotgan azotning suv havzalariga quyilishi, inson salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishidek oqibatlarning oldi olinadi. Bundan tashqari, takroriy ekin qo‘shimcha hosil manbai bo‘lib, aholining moddiy ne’matlarga bo‘lgan ehtiyojini qondiradi, narx-navoning arzonlashuvi va ziroatchilikda ko‘p hosilli tizimning barqaror rivojlanishini kafolatlaydi. Qolaversa, tuproq unumdorligini muttasil oshirib, organik modda bilan boyitadi, uning xossalarini yaxshilab, biologik jarayonni kuchaytiradi va dehqonlarga qo‘shimcha daromad keltiradi. Asosiysi, aholini yil davomida vitaminlarga boy sabzavot, poliz va kartoshka mahsulotlari bilan ta’minlash imkoniyati yaratiladi.
- 1. Baxodirov M., Rasulov А.M., «Tuproqshunoslik» // «O‘qituvchi» Toshkent, 1975., 35-32 b.
- 2. Boboxo‘jayev I., Uzoqov P. «Tuproqshunoslik» // «Mehnat». Toshkent 1995., 511 bet
- 3. Rasulov А., Ermatov I. «Tuproqshunoslik dehqonchilik asoslari» // «O‘qituvchi». T. 1980. -386 bet.
- 4. Boboxo’jaev I, Uzoqov P. Tuproqshunoslik. T.: «Mehnat» - 1995, 512 bet.
- 5. Bahodirov M. Tuproq va uning unumdorligini oshirish yo’llari. Toshkent. 1957 yil. 82-88 betlar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
