Mavzu : To'lqin o'tkazgichlar(volnovodlar)

Solishtirma elektr qarshiligi metallarnikiga nisbatan katta, dielektriklarnikiga nisbatan kichik bo‘lgan moddalar yarim o‘tkazgichlar deyiladi. Yarim o‘tkazgichning yadro bilan kuchsiziroq bog‘langan elektronlari tashqi temperatura, yorug‘lik yoki elektr maydon ta’sirida yadrodan uzoqlashib, erkin elektronlarga aylanishi mumkin.

• 
  Solishtirma elektr qarshiligi metallarnikiga nisbatan katta, dielektriklarnikiga nisbatan kichik bo‘lgan moddalar yarim o‘tkazgichlar deyiladi. Yarim o‘tkazgichning yadro bilan kuchsiziroq bog‘langan elektronlari tashqi temperatura, yorug‘lik yoki elektr maydon ta’sirida yadrodan uzoqlashib, erkin elektronlarga aylanishi mumkin.
  

Yarim o‘tkazgichlarning elektr qarshiligi temperaturaga ko‘p darajada bog‘liq. Yarim o‘tkazgichlarning bu xossasidan temperaturani o‘lchashda foydalaniladi. Bu asboblar termistorlar yoki termorezistorlar deb ataladi.
n- va p – tipli ikkita yarim o‘tkazgichni, masalan, germaniy bilan kremniyni bir-biriga payvandlab hosil qilgan ikki elektrodli, ventil xususiyatli asbob yarim o‘tkazgichli diod deyiladi. Bu elementlarning o‘zaro birikkan qismida ro‘y beradigan diffuziya hodisasi tufayli elektronlar n – tipli elementdan p – tipli element tomon, teshiklar esa p – tiplidan n – tipli tomon siljib, elektron va teshiklardan iborat yupqa qatlam hosil bo‘ladi. Bu qatlam paydo bo‘lishi bilan uning elektr maydoni ta’sirida diffuziya jarayoni o‘z-o‘zidan to‘xtaydi. Shu sababli bunday qatlam berkituvchi qatlam yoki p-n o‘tish deb yuritiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar

• 
  M. X. O’lmasova “Fizika” Toshkent – 1997
  
• 
  M. Ismoilov “Fizika kursi” Toshkent -2000
  
• 
  M. B. Do’stmurodov “Fizika” Toshkent - 2007
  
• 
  N. A. Sultonov “Fizika kursi” Toshkent – 2007
  
• 
  Епифанов Г.И. Физика твердого тела. М. Высшая школа, 1977.
  
• 
  Колмаков Ю.Н. Курс лекций по физике, Тула, 2002.
  

Foydalanilgan saytlar

• 
  www.Ziyouz.com kutubxonasi
  
• 
  www.Orbita.com kutubxonasi
  
• 
  www.Elektronika.uz sayti
  
• 
  http://library.Ziyonet.uz
  
• 
  http://ilmiy.bmti.uz
  
• 
  estudy.uz- ТАТU talabalari uchun fizikadan masofaviy ta’lim tizimi
  
• 
  http://www.falstad.com/mathphysics.html
  

http://fayllar.org