Mavzu : Yong’ini o’chirishda turli hil dizayndagi yong’inga qarshi vositalardan foydalanish Yong’in muhofazasini tashkil etish va ququq vazifalari

Mustaqil ish

Oqoltin Sanoat texnikumi Kompyuter injineringi
03 guruh talabasi Islomova Sevinchning
Mehnatni Muhofaza qilish fanidan tayyorlagan
Mustaqil ishi.
Mavzu : Yong’ini o’chirishda turli hil dizayndagi yong’inga qarshi vositalardan foydalanish

Yong’in muhofazasini tashkil etish va ququq vazifalari
Sanoat korhonalarining yong’in havfsizligini ta’minlash davlat ahamiyatidagi vazifa hisoblanganligi uchun 1918 yil 18 aprelda “Yong’inga qarshi kurashish davlat choralarini tashkil etish ”haqida dekret qabul qilinib , unda yong’in muhofazasini tashkil etish , yongon ishlari asoslari ko’rsatilgan edi.
“Yong’inga qarshi muhofaza ilmiy tatqiqot institute ”yong’in muhofazasi ishlari bo’yicha bosh tashkilotchi bo’lib hisoblanadi .Institut davlat standartlari , norma qoida va yoriqnomalarni ishlab chiqadi ,ishlab chiqarishga tadbiq etadi.
Mamlakatimizda “Davlat yong’in nazoratini’’ni
Ichki ishalar vazirligi (IIB)Ihtiyoridagi “Yong’in muhofazasi bosh boshqarmasi” olib boradi .
Nazorat olib borishda viloyat shaahr tuman ijroiy qomitasi ichki ishlar bo’limi va halq deputatlari yordam beradi .Davlat yong’in nazorati va huquq vazifalari Nizomda ko’rsatilgan .Nizomga asosan ,xalq hojaligining barcha tarmoqlarida yong’in nazorati yong’in muhofazasi bosh boshqarmasi va uning mahaliy organlari yordamida olib boriladi .
Davlat yong’in nazorati quidagi vazifalarni bajaradi:
1.Yong’inga qarshi muhofaza bo’yicha qoida ,yo’llanma taxnikaviy normalar tayyorlab ,nashr etadi ,ularni hayotga tadbiq qilish maqsadida va yong’in havfsizligini taminlashga qaratilgan qoidalarga korhona ,tashkilot muassasalarda qanday amal qilinayotganligini tekshirib boradi.
2. Respublika va mahaliy tashkilotlar, korhonalar va tashkilotlar ayrim fuqarolar tomonidan yong’inga qarshi chora tadbirlarni bajarilishini ntekshiradi
3.Yong’inga qarshi zarur ishlarni tashkil etishda , texnikaviy vositalarni qo’llab yong’inning oldini olish og’ohlantirish va oldini olish ,ogohlantirish va yong’inni tabbiy ofatlarni bartaraf etishda tartib o’rnatadi.
4. Sanoat korhonalarida va aholi manzilgohlarini loyihalashda yong’inga qarshi muhofaza talablarining bajarilishini tekshiradi.
5. Loyihalar , yong’inga qarshi uskunalar vositalar bo’yicha hulosalar beradi .
YONG’INNI O’CHIRISH VOSITALARI
Sodir bo’lagan yong’inni cheklash ,bartaraf etish yonish zonasiga o’tadigan havo yoki yonuvchi modda miqdorini kamaytirish kerak . Shunda yonish jarayoni to’xtaydi . BU shartni bajarish uchun yonish zonasi harorat moddalarni alangalanish haroratini past darajagacha sovitish pasaytirish yoki yonmaydigan moddalar bilan muhitni aralashtirish haroratdan past darajaga sovitish pasaytirish yoki yonmaydigan moddalar bilan muhitnmi aralashtirish ,yonuvch moddalarni yonish zonasidan to’siqlash kerak bo’ladi.Yong’inni o’chirish uchun suv ,suvning kimyoviy eritmalari ,ko’pik enert gazlar , gaz tarkibli kukinsimon moddalar turli aralashmalar ishlatilinadi .
Yong’inni o’chirish vositalarini tanlash , qo’llash ishlab chiqarish texnologiyasiga ,xom ashyoning fizik-kimyoviy xossalariga ,maxsulotlarning xususiyatlariga qo’shimcha zararli holatlarning paydo bo’lishiga ,o’tni o’chiruvchi vositani reaksiyaga kirish qobilyatiga yonish jarayoninig davom etishiga ,yong’in o’chirish usullariga bo’g’liq .Yong’inni o’chiradigan birlamchi va statsionar vositalar mavjud .
Birlamchi o’t o’chirish vositalariga harakatlanadigan , qolda ishlatiladigan o’t o’chirgichlar ,gidropulpalar ,chelak ,suvli bochka ,belkurak , qumli yashik ,asbest yopg’ish ,namat. Yonmaydigan namat materiali va boshqa misol bo’ladi.
Statsionar o’t o’chirish vositalariga ko’pik generatorlari motompalar sprinkler va drencher kallaklari, havoko’pik generatorlari , motopompalar ,sprinkler va drencher kallaklari ,havoko’pik generatorlari , o’t o’chirish mashinalari ,gidratlar kiradi .
YONGINNI KO’PIK BILAN O’CHIRISH
Yong’inni o’chirishda ko’pik samarali va qulay vosita bo’lganligi uchun u turli moddalar , yengil alangalanadigan, yonadigan suyuqliklarning yonishini bartaraf etishda keng qo’llaniladi.
Ko’ppik suyuqliklarni yupqa pardasi bilan ajratilagan gaz yoki hafo pufakchalari massasidan iborat . HOsil bo’lish turiga qarab kimyoviy vahavo –mehanik ko’piklari mavjud . KImyoviy ko’pik generatorda suv bilan va kko’pik hosil qiluvchi parashokni aralashtirib tayyorlanadi.Poroshok kislotali ,ishqoriy qismdan ko’pik hosil qiluvchi moddadan iborat .Ishqoriy qismni soda( natriy karbonat tuzi), kislotali qismni esa alyuminiy sulfat tuzi tashkil etadi.
Ko’pik hosil qilishda oksid moddalar ,sintetik va sirtaktiv moddalar qo’llaniladi . Reaksiya natijasida hosil bo’lgan karbonat angidridi turg’un – chidamli ko’pik maxsus stvol ,shlang orqali yong’in yuzasiga sepiladi.
Vaqtincha ishlaydigan kimyoviy ko’ppikli o’t o’chirgich(OXP-10,OP-5, OP-M) larda ko’ppik natriy korbanatning suvli eritmasini ekstrakt ishtirokida temir sulfat tuzi ,sulfat kislotasini bilan reaksiyaga kirishishidan hosil bo’ladi . Sulfat kislotasi bilan bo’g’lanishdan hosil bo’lgan tarkibi 80% CO2,19,7 % H2O,0,3 % ko’pik hosil qiluvchidan iborat va zichligi 0,15-0,25 ga teng.
Havo-mehanik ko’pigi generatorlarda (PVG) havo , suv va ko’pik hosil qiluvchi moddaning mehanik aralashtirishidan hosil bo’ladi .Tarkibi 90 % havo ,9,7 % suv ,0,2 -0,4 % ko’pik hosil qiluvchi (PO – 1, PO-6) moddadan iborat bo’lib ,zichligi 0,11-0,17 ni tashkil etadi.
Yong’inni o’chirishda past (8-40), o’rtacha (40-120) va yuqori (120 katta)karrali havo- mehanik ko’piklar qo’llaniladi . Yonadigan qattiq moddalar ,materiallar ,yengil alangalanadigan ,yonadigan suyuqliklar yonganda o’chirishda ishlatilinadi.
Havo- mehanik ko’pigi tejamli , zararsiz bo’lib