Mavzu 13: Ikkilamchi zaxm. Yashirin zaxm. Zaxmga duchor bo'lgan be'morlarni davolash asoslari, dispanserizatsiyasi. Kasallarni faol aniqlash va serologik nazorat
Download 372,64 Kb. Pdf ko'rish
|
Ikkilamchi zaxm (1)
|
ZAXMNING IKKILAMChI DAVRI
Kasallik yukkandan keyin 2-3 oy, yoki kattik shankr paydo bulgandan 6-8 xafta utgandan keyin kasalning badaniga xar xil toshmalar toshadi, shu vaktdan boshlab zaxmning ikkilamchi davri boshlanadi. Birlamchi va ikkilamchi zaxm urtasida anik chegara yuk, chunki birlamchi zaxmdagi kattik shankr, yoki uning koldigi ikkilamchi zaxmda xam saklanib kolishi mumkin. Zaxmning ikkilamchi davrida kuyidagi elementlar buladi: dog (rozeola), tuguncha (papula), yiringli pufakcha (pustula), pufakcha (vezikula), alopetsiya va leykoderma. Ikkilamchi zaxmdagi toshmalar xar-xil bulishiga karamay, ular umumiy belgilarga ega: 1) Ikkilamchi sifilidlar kasalni xech kachon bezovta kilmaydilar (kichishish, achishish, ogrik). 4 2) Ikkilamchi sifilidlar xammasi deyarli yumalok oval formada bulib, chegarasi anik buladi, bir-biri bilan kushilmaydi. Surilishi asosan markazdan boshlanadi. 3) Ikkilamchi elementlar atrofidagi teri kizarmaydi, normal xolda buladi, rangi okish safsardan, to tuk-kizgish bulishi mumkin. 4) Sifilidlar tubida xarakterli kattik infiltrat buladi, xamda u infiltratlarda ok spiroxeta buladi. 5) Ikkilamchi sifilidlar davolanmasa xam (chukur joylashgan pustulalardan tashkari) asoratsiz xech kanday iz koldirmasdan surilib ketadilar. 6) Sifilidlar tup-tup bulib xar-xil vaktda chikadilar va xar-xil vaktda kaytadilar. Shuning uchun terida xar-xil davrda buladi – yolgon polimorfizm 7) Ikkilamchi zaxmda 100% xolda serologik reaktsiya musbat buladi. 8) Ikkilamchi zaxm elementlar, agar kasal davolanmasa, kaytalanib turadi. 9) Ikkilamchi elementlar toshganda, asosan kasalda istima chikmaydi. 10) Ikkilamchi kaytalanuvchi zaxmda elementlar tuplanib xar-xil figuralar tashkil kiladi. Kupincha vrachning ish jarayonida ikkilamchi yangi zaxm bilan ikkilamchi retsidiv zaxmni ajrata bilish kerak buladi. Ikkilamchi yangi sifilisda terida asosan rozeola bulib, elementlar kup, lekin mayda buladi, simmetrik joylashadi. Elementlar tuplanmaydi, tarkok joylashadi. Rangi tinik bulib, kizgish-pushti buladi. Eng asosiysi kattik shankr yoki uning koldigi buladi. Ikkilamchi retsidiv sifilisda terida asosan papula bulib, elementlar oz lekin, katta-katta buladi, rangi okishrok buladi. Elementlar tuplanib xar-xil figuralar xosil kiladi (uchburchak, xalkasimon va yarim xalka). Kupincha sifilitik alopetsiya va leykoderma buladi. 5 Dogli sifilid – sifilitik rozeola Sifilitik rozeola – eng kup uchraydigan element bulib, kattik shankr paydo bulgandan 5-7 xaftadan keyin toshadi. Rozeola – bu dog bulib, pushti-kizgish rangli, kattaligi ok juxoridan to chimchalok tirnogigacha buladi. Doglar bir-biri bilan kushilmaydi, atrofga karab kattalashmaydi, sog teridan yukoriga kutarilmaydi. Panja yoki biror buyum bilan rozeola bosilsa yukolib ketadi, keyin yana tezda paydo buladi. Rozeolaning ustki kismi asosan kepaklamaydi, lekin 1948 yilda V.A.Arutyunov birinchi marta kepaklashgan (shelusheyesya) rozeolani yozgan. Undan keyin 1951 yilda Antonev A.A. – 4 ayolda kepaklashgan rozeola uchratgan va ularning konida vitamin S yetishmasligini aniklagan. Demak, kepaklashgan rozeola paydo bulshiga vitamin-S yetishmasligi sabab bulishi mumkin. Sifilitik rozeola terining xamma joyida bulishi mumkin, lekin asosan, kukrakda, korinda, tomokning ikki yon tomonida va kuprok oyok-kullarda uchraydi. Rozeolaning kuyidagi turlari ajratiladi. 1) Eleviruyuщaya rozeola (torvoksimon) – ayrim vaktlarda rozeola torvoksimon bulib, sog teridan yukoriga kutariladi. 2) Birlashgan kushilgan rozeola – ba'zan rozeola juda kup bulsa, rozeolalar bir- biri bilan kushilib, katta eritematozli rozetka xosil kiladi. - konflyueks. 3) Follikulyar – yoki donador rozeola – ayrim yog-soch follikulalari ustida rivojlangan bemorlarda rozeola mayda donachalar paydo buladi - 4) Retsidiv rozeola – ikkilamchi retsidiv zaxmda uchraydi. Rozeolaning differentsial diagnostikasi 6 Ikkilamchi zaxmdagi rozeolani boshka kasallarda uchraydigan rozeolalar bilan ajrata bilish kerak: a) Kizamik va kizilchada toshadigan rozeola utkir yalliglanish xarakteriga ega bulib, kuprok yuzda, kulda, oyokda buladi, kup joylarda bir-biri bilan kushilib ketadi va surilayotganda ustki kismi kepaklashadi. Kasalda istima chikadi, laringit, bronxit, traxeit simptomlari buladi. Kizamikda ogiz shillik kavatida mayda tanachali okish dog xosil buladi (simptom – Filatova Koplina). b) Korin tifi va kaytalanuvchi tifida – rozeolalarining toshishi kasallar umumiy axvolining ogirlashi bilan birga kechadi. Rozeola uzi kam bulib, patexiyaga uxshaydi. v) Toksikodermiyadagi toshmalar utkir yalliglanish bilan kechib, kattarok buladi, rangi kukimtir, bir-biri bilan kushiladi, usti kepaklashadi, badan kichishib turadi. g) Jiberning pushti rangi temiratkisi – xosil bulgan doglar pushti rangli, razmeri katta, ustida kepaklashish bulib, xuddi "gijimlangan papiros kogoziga" uxshaydi. d) Teridagi marmaroessentsiya – kupincha kasal yechinganda mayda kon tomirlar kapillyarlari xavo ta'sirida kengayadi va xuddi rozeolaga uxshash doglar paydo buladi. Kupincha buni vrachlar adashib rozeola deb uylaydi. Rozeoladan farki yaxshi karalsa atrofida mayda tomirlar urtada sog teri bulad sifilitik, rozeolada esa atrofida sog teri buladi. Agar kasalga ish kildirilsa yoki terisi ishkalansa "marmarsimon" teri yukolib ketadi, rozeola bulsa yanada anik bilinadi. 7 ye) Kepaksimon (xar-xil rangli) temiratki – xosil bulgan doglar xar xil rangda bulib och-pushtidan, tuk-jigarrangacha buladi, usti kepaklashgan buladi. Bir-biri bilan kushilib katta uchastka xosil kiladi. Agar dogni 5% yod eritmasi bilan surtilsa tuk ranga buyaladi. Papulali sifilid Papulalali sifilid ikkilamchi zaxmda kup uchrab, 70-80% xollarda ikkilamchi retsidif zaxmda buladi. Papulaning kuyidagi turlari uchraydi: a) lentikulyar, b) miliar, v) nummulyar (monetovid), g) psoriaziformnыy, d) namlanuvchi moknuщыy, slizistыx obolochek. Download 372,64 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|