Mavzu 13: Ikkilamchi zaxm. Yashirin zaxm. Zaxmga duchor bo'lgan be'morlarni davolash asoslari, dispanserizatsiyasi. Kasallarni faol aniqlash va serologik nazorat
Download 372.64 Kb. Pdf ko'rish
|
Ikkilamchi zaxm (1)
|
Atipik shankrlar.
Atipik shankrlar keyingi vaktda kam uchraydi, lekin uziga xos kechishi bilan kasallikni aniklashda ancha kiyinchiliklar tugdiradi. Shuning uchun kattik shankrning bu formalarini bilish xamma vrachlar uchun zarurdir. 23 Atipik shankrlarga: a) indurativ shish, b) shankr panaritsiy, v) bodomcha bezlaridagi shankr (shankr amigdalit) va K.R.Astvatsaturov turtinchi kilib, g) fungozli shankrni kushadi. Indurativ shish – kupincha ayollarda katta-kichik jinsiy lablarda, erkaklarda esa preautsial xoltacha va mashonkada kattik shankr joylashganda buladi. Bunda shikastlangan organ kattik, zich bulib, razmeri 2-4 marta kattalashadi. Jaroxatlangan joyda teri rangi tuk-kizil, kukimtir buladi. Boshka shishlardan farkli indurativ shishda jaroxatlangan joy barmok bilan bosilsa, chukurcha kolmaydi. Jaroxat uzok vakt davom etishi mumkin, ba'zan indurativ shish kattik shankrsiz bulishi mumkin. Shankr amigdalit – asosan buzuk ayol va erkaklarda norasmiy jinsiy aloka kilganda uchraydi. Bunda spiroxeta tugridan –tugri bodomcha bezlarini jaroxatlaydi. Shankr amigdalit uch xil formada uchrashi mumkin – eroziyasimon, yarasimon va anginasimon. Eroziya va yarasimon formalarida bodomcha bezida oval shaklidagi kichkina chimchalok tirnogicha keladigan eroziya yoki yara xosil buladi. Ularning chekkalari tekis, tubi esasi sillik buladi: xullas terida uchraydigan eroziyali yoki yarasimon kattik shankrni eslatadi. Anginasimon formasida diagnoz kuyish kiyin bulib, vrachlarni kupincha adashishga olib keladi. Bunga oddiy anginadan fark kilib, kasalda istima uncha yukori chikmaydi, ogrik kuchli bulmaydi. Asosan bodom bezi bir tomonlama jaroxatlanib, kattik buladi. Jag osti va buyin limfa tugunlari kattalashadi. Oddiy anginadan fark kilib, shankr amigdalitda yiringli probka bulmaydi. Xasmol – shankr. Kattik shankrning bu formasi kuprok vrachlarda (xirurg, lor, stomatolog, laborant, patonatom) uchraydi, xamda kul barmoklarning tirnok atroflarida joylashadi. (Bizning praktikada uchragan kasallardan misollar) 24 Panaritsiyasimon – shankrda xam uch xil forma eroziyali, yarasimon va xalkasimon bulishi mumkin. Kasallik boshlanishida jaroxatlangan joyda eroziya yoki yazva xosil bulib, shu vaktning uzida jaroxatlangan joy zichlashib – kattiklashadi. Panja shishib, kattalashadi va kattik buladi. Jaroxatlangan joy terisi kukimtir – tuk kizil rangda buladi. Shu vaktda kultik osti va tirsak bezlari kattalashadi. Xasmol shankr asosan ogrik bilan kechadi, shuning uchun oddiy xasmoldan fark kilish kiyinrok. Oddiy xasmoldan bemorda istima chikadi, ogrik kuchli buladi, limfa bezlari kupincha kattalashmaydi va yara yuzasida ulgan tukimalar buladi. Xasmol – shankr kuprok vrachlarda uchragani uchun, kasallik boshlanishida, oddiy xasmol kabi davolanadi va kupincha kasallik ikkilamchi zaxm davrida aniklanadi (misollar). Fungozli shankr – bu boshlanishda xuddi xasmol-shankr kabi bulib, keyinchalik yara yoki eroziya yuzasida gushtsimon usimtalar paydo bulib, shankr karamni eslatadi. Astvatsaturov bu turni ajratib, aloxida fungozli shankr deb atadi. Kattik shankrning asoratlari Kattik shankr asoratlariga kuyidagilar kiradi: balonit, aostit, balanopastit, fimoz, parafimoz, kattik shankr gangrenasi va fagadenizatsiyasi. Birlamchi sifiloma jinsiy olatning (zakar) bosh kismida joylashsa, ikkilamchi infektsiya tasirida shankr atrofi kizarib, shish va eroziya paydo buladi. Bu xolat bolonit buladi. Keyin yalliglanish kertmakning – preputsional xaltachaning ichki kavatiga utish natijasida – pastit xosil buladi. Kup vakt bolonit bilan pastit bir vaktda uchragani uchun – balapopastit deyiladi. Kertmagi uzun va tor buladigan kasallarda kattik shankrning fimoz yoki parafimoz kurinishidagi asorati kuzatiladi. 25 Fimozda – kertmak shishib ketganligi uchun zakar boshchasini ochib bulmaydi, yara zakar boshchasida yoki preputsial xaltachaning ikki varagida joylashgan bulsa, uni xam kurib bulmaydi. Shishib turgan preputsial xaltacha paypaslab kurilganda, shishgan tukima ichkarisida bezillab turadigan kichkina infiltratni topish mumkin. Parafimozda – zakar boshchasi ochik turgan xolda preputsial xaltacha yalliglanib, shishib ketadi va kertmak boshchani sikib koladi. Parafimoz ba'zan zakar boshchasining irib ketishiga olib kelish mumkin. Parafimoz boshlangudek bulsa, zakar boshchasini darxol urniga kiritib uyish kerak. Kattik shankr gangrenasi kuprok xar xil surunkali infektsion kasallar bilan ogrigan bemorlarda, alkogoliklarda, diabet va kariyalarda uchraydi. Birlamchi sifiloma yuzida kora-sargish rangli chirik xosil buladi, bu chirik irigan tukimalardan iborat bulib, atrofidagi sog teridan anik ajralib turadi. Pustlog tushib ketgandan keyin chukur yara xosil buladi va juda sekin bitadi. Gangrenali shankr odatda kasalning umumiy xolatidagi uzgarishlar bosh ogrigi, istima chikish bilan birga uchraydi. Fagadenizmda – gangrena kabi tukimalarda irish bulib, bu protsess tuxtamaydi, aksincha, ichkariga va sirtga karab tarkalib boradi. Tukimalar dorsimon tepalargacha anchagina yemirilishi mumkin. Kattik shankrning dif. diagnostikasi. Birlamchi zaxm diagnozi kuyish uchun kattik shankrni unga uxshagan bir kancha kasalliklardan ajrata bilish kerak: Bular: pufakchali gerpes, yumshok shankr, kutir ektimasi, eroziv balanopostit, rak yarasi, tuberkulez yarasi, Chapina – Lipщittsaning vulvaning utkir yarasi, shankrsimon piodermiya, gonoreya, trixomoniaz eroziya va yarasi, Borovskiy yarasi, mondor kasalligi va boshkalar. 26 Pufakchali temiratkida – jinsiy olatda tup-tup pufakchalar paydo bulib, ular politsiknik shaklidagi eroziyalar xosil kiladi. Eroziyalar chegarasi sillik bulmaydi, ushlab kurganda kattik infiltrat yuk, chov bezlari kattalashmagan. Kutir ektimasi – kutir kasalligida kashlash natijasida yiring bulib, utkir yalliglanish bilan kechadigan yara paydo buladi. Kattik shankrda fark kilib utkir belgilari buladi. Yara atrofida zichlanish bulmaydi, limfadenit yuk. Yumshok shankr – yaralar kup, juda katta-kichik buladi. Yumshok shankr yaralari ogriydi, shakli notugri, chetlari yulingan, tubi notekis, yiringli suyuklik bilan koplangan, tubining asosi yumshok buladi. Regionar limfa tugunlari bezillab turadi, bir-biri va atrofdagi tukimalar bilan kushilib ketgan buladi. Ularning ustidagi teri kizil, issik bulib, shishib ketadi. Limfa tugunlari kupincha yiringlaydi. Yashirin davri 3-4 kun. Chakiruvchisi Dyukrey Unna – Petersonning streptobatsillasi Eroziya balantopastik – zakar boshi va kertmakda notugri shaklli, katta-kichik bir toloy eroziyalar bulish bilan xarakterlanadi. Ularning asosida infiltrat va atrofida utkir yalliglanish xodisalari bulmaydi. Regionar limfa tugunlari kattalashmaydi. Rak yarasi – asosan 50 yoshdan keyin uchrab, sekinlik bilan rivojlanadi. Kattik shankrdan fark kilib yara chekkalari kattik, kingir-kiyshik, sog teridan yukorida buladi. Tubi esa notekis bulib, konab turadi, ushlab kurganda ogriydi. Regionar limfa bezlar vakt utganda kattalashadi (bir necha oydan keyin), yogochsimon kattik, ogrik buladi, xamda bir-biri va teri bilan birlashadi. Tuberkulez yarasi – yumshok bulib, chekkalar kingir-kiyshik, notekis, tubi xam notekis bulib, osongina konaydi, xamda suyuk yiring bilan koplangan buladi. Yara ogrishi xamda juda sekin kechishi bilan ajralib turadi. Yara atrofida tuberkulez 27 belgilarga xos dumbokchalar buladi. Laboratoriyada tekshirishgandan yazvadan olingan materialda Kox batsillasi topiladi. Chapina-Lyupshitsani vulvaning utkir yarasi – asosan kizlarda va tugmadan ayollarda uchraydi. Chakiruvchisi jinsiy organlarda kup mikdordagi, mayda, ogrik bilan kechadigan, chekkalari yemirilgan, notugri shakldagi yaralar paydo buladi. Yara yumshok buladi. Kasallik asosan bemorning umumiy xolatini buzilishi, istima chikishi, sovkotish, darmon kurish bilan birga buladi. Shankrsimon piodermiya – klinikasi tomonidan kattik shankrdan ajratish kiyin. Shuning uchun kasalni bolnitsaga yotkizb, kun ora yaradan ok spiroxetaga analiz, xar bosh kunda vasserman reaktsiyasiga kon olinadi. Kasal 6 oygacha dispanserda uchyotda turadi. Gonoreya va trixomoniaz eroziya va yarasi. Kupincha gonoreya va trixomoniaz bilan ogrigan kasallarda kup yiring chikish va yalliglanish natijasida eroziya va xosil bulib, u katik shankrga uxshaydi. Lekin yumshokligi, chekkalarining politsikliligi, bir-biri bilan kushilib ketishi, ogrishi bilan fark kiladi. Erlziya va yara atrofida yalliglanish va shish buladi. Teri leyshmaniozi – bunda xosil bulgan yara chekalari notekis, yemirilgan, tubi xam umirilgan bulib, yirin bulib. Yara ogriydi, atrofida kizarish, yigish buladi. Argamchisimon limfangoit buladi. Laboratoriyada borovskiy tanachalari topiladi. Download 372.64 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|