Mavzu №14. Don va don mahsulotlarini saqlash tarkibi va usullari

. Quritish muddati faqatgina quritish usullariga bog’liq bo’lib qolmasdan, balki dondagi namlik miqdoriga, uning katta-kichikligiga va anatomik tuzilishiga ham bog’liqdir, Masalan, grechixa doni bugdoy doniga nisbatan o’zidan namni oson yoki tez chiqaradi. Eng qiyin quriydigan donlarga dukkakli donlar kiradi. Don uyumi atmosferaning quruq havosi, quyosh nuri va qizdirilgan havo yordamida quritiladi. Bundan tashqari, turli xil sorbentlar (sulfat natriy, slikagel, xlorli kalsiy va boshqa moddalar) yordamida quritish mumkin. Issiqlik yordamida quritishda vakuum yuqori chastotali tok, infraqizil nur, namligi sun’iy kamaytirilgan havodan keng foydalaniladi.

• . Quritish muddati faqatgina quritish usullariga bog’liq bo’lib qolmasdan, balki dondagi namlik miqdoriga, uning katta-kichikligiga va anatomik tuzilishiga ham bog’liqdir, Masalan, grechixa doni bugdoy doniga nisbatan o’zidan namni oson yoki tez chiqaradi. Eng qiyin quriydigan donlarga dukkakli donlar kiradi. Don uyumi atmosferaning quruq havosi, quyosh nuri va qizdirilgan havo yordamida quritiladi. Bundan tashqari, turli xil sorbentlar (sulfat natriy, slikagel, xlorli kalsiy va boshqa moddalar) yordamida quritish mumkin. Issiqlik yordamida quritishda vakuum yuqori chastotali tok, infraqizil nur, namligi sun’iy kamaytirilgan havodan keng foydalaniladi.

. Don uyumi qaysi usulda quritilishidan qat’iy nazar, uning sifat ko’rsatkichlari to’liq saqlanishi kerak. Shu sababli don uyumini quritishda uning fizik va fiziologik xossalarini hisobga olish kerak. Don uyumini quritish donchilik xo’jaliklarida tabiiy va sun’iy issiqliklardan foydalanib olib boriladi. Tabiiy usulda quritish quyosh nuri yordamida bajariladi. Bu usulda donni quritish Markaziy Osiyo respublikalarida va Janubiy Qozogistonda keng qo’llanilib kelinmoqda. Quyoshda quritishda donni yuzasida joylashganlari yaxshi quriydi, ichki qismdagilari esa unchalik qurimaydi. Demak, bunda uyum qalinligi katta ahamiyatga ega ekan. Donlarni quyoshda quritishda qalinliga 10—20 sm, dukkakli donni 10—15 sm, tariq donini 4—5 sm qalinlikda yoyib qo’yish tavsiya etiladi.

• . Don uyumi qaysi usulda quritilishidan qat’iy nazar, uning sifat ko’rsatkichlari to’liq saqlanishi kerak. Shu sababli don uyumini quritishda uning fizik va fiziologik xossalarini hisobga olish kerak. Don uyumini quritish donchilik xo’jaliklarida tabiiy va sun’iy issiqliklardan foydalanib olib boriladi. Tabiiy usulda quritish quyosh nuri yordamida bajariladi. Bu usulda donni quritish Markaziy Osiyo respublikalarida va Janubiy Qozogistonda keng qo’llanilib kelinmoqda. Quyoshda quritishda donni yuzasida joylashganlari yaxshi quriydi, ichki qismdagilari esa unchalik qurimaydi. Demak, bunda uyum qalinligi katta ahamiyatga ega ekan. Donlarni quyoshda quritishda qalinliga 10—20 sm, dukkakli donni 10—15 sm, tariq donini 4—5 sm qalinlikda yoyib qo’yish tavsiya etiladi.