Mavzu 14: Заҳарли моддалар ва экологик адолат

Iqtisodchilar tabiiy resurslar va tabiiy muhitni, ularning ekologik vazifalarini baholashga harakat qiladilar. Aslida tabiat va uning resurslarini, tabiat ko’rkamligini aniq baholash oson emas, ularni to’liq baholash, ya’ni barcha xususiyatlarini e’tiborga olgan holda bozorni narxlash qo’yishga iloji yo’q. Go’zal tog’ manzarasini qanday qilib baholash mumkin? Yoki tog’ vodiysidagi so’lim joylar, sharsharalar, ko’llar, bahor tarovatini baholash uchun qanaqa narx qo’yish mumkin? Tabiat obyektlarini bunday baholash mezonlari hozirgacha ishlab chiqilmagan. Lekin, umuman olganda, boyliklarni baholashda talay tajriba mavjud, ular asosida juda aniq bo’lmasada tahminiy qiymatlarni ishlab chiqish mumkin.

• 
  Iqtisodchilar tabiiy resurslar va tabiiy muhitni, ularning ekologik vazifalarini baholashga harakat qiladilar. Aslida tabiat va uning resurslarini, tabiat ko’rkamligini aniq baholash oson emas, ularni to’liq baholash, ya’ni barcha xususiyatlarini e’tiborga olgan holda bozorni narxlash qo’yishga iloji yo’q. Go’zal tog’ manzarasini qanday qilib baholash mumkin? Yoki tog’ vodiysidagi so’lim joylar, sharsharalar, ko’llar, bahor tarovatini baholash uchun qanaqa narx qo’yish mumkin? Tabiat obyektlarini bunday baholash mezonlari hozirgacha ishlab chiqilmagan. Lekin, umuman olganda, boyliklarni baholashda talay tajriba mavjud, ular asosida juda aniq bo’lmasada tahminiy qiymatlarni ishlab chiqish mumkin.
  

Tabiiy resurslar va tabiat xizmatlarni iqtisodiy jihatdan baholashni aniqlash uchun mavjud yondoshuvlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: bozor bahosi, renta, tabaqalashgan renta, sarflash, muqobil qiymat, umumiy iqtisodiy baholash (qiymat).

• 
  Tabiiy resurslar va tabiat xizmatlarni iqtisodiy jihatdan baholashni aniqlash uchun mavjud yondoshuvlar qatoriga quyidagilarni kiritish mumkin: bozor bahosi, renta, tabaqalashgan renta, sarflash, muqobil qiymat, umumiy iqtisodiy baholash (qiymat).
  
• 
  Tabiiy resurslarni iqtisodiy baholashning ko’rsatkichlari. Baholashning variantligini turli ko’rsatkichlarda ifodalanishini ko’zda tutadi. Masalan: