Mavzu №2 elektr yuritma tushunchasi. Elektr yuritmalarni va

Elektr yuritmadagi statik va dinamik momentlar

Mexanik uzatmadagi momentlar va kuchlar ishqalanish kuchlari bilan birgalikda statik yuklamani (momentni M_s va kuchni F_c) xosil qiladi. Statik momentlar aktiv va reaktivga bo‘linadi.

Aktiv statik moment (M_sa, yoki aktiv yuklama) harakatga bog‘liqmas ravishda paydo bo‘lib, o‘zga mexanik energiya manbai tomonidan barpo qilinadi. Unga misol tariqasida yuk ko‘tarish, shamol kuchi, elastik jismlarning qisilishi va shu kabilardan xosil bo‘lgan momentlarni olish mumkin. Bu moment xar qachon bir tomonga yo‘nalgan bo‘ladi, shuning uchun, yuritmaning harakat yo‘nalishi o‘zgarishi bilan aktiv momentning taosir yo‘nalishi saqlanib qolinadi. SHu sababli, kran orqali yukni ko‘tarishda aktiv statik moment to‘xtatuvchi bo‘lsa, yuk tushirishda esa xuddi shu momentining o‘zi harakatlantiruvchi bo‘lib qoladi.
Reaktiv statik moment (M_sr, yoki reaktiv yuklama) faqat harakat tufayli paydo bo‘lib, doimo unga qarshi yo‘nalgandir, yaHni bu moment xar qachon to‘xtatuvchi bo‘ladi. YUritma harakat yo‘nalishi o‘zgarishi bilan reaktiv momentning taosir yo‘nalishi xam teskarisiga o‘zgaradi. Bu moment qirqish, qisish, ishqalanish va shu kabi jarayonlarida xosil bo‘ladi.
Dvigatel yoki ishchi organining mexanik quvvatlari aylanma va ilgarilama harakatlar uchun quyidagi ifodalardan aniqlanadi


R_m = M , (2.1)
R_m = F , (2.2)

bu erda M-moment, Nm;  - burchak tezligi, rad/s; F-kuch,N;  - chiziqli tezlik, m/s.

Burchak tezligini  (rad/s) maplum aylanish chastotasi n (ayl/min) orqali aniqlash uchun, quyidagi bog‘lanishdan foydalaniladi

 =(2 / 60) n = ( / 30) n  0, 1 n,

shuningdek maplum  orqali n ni aniqlash uchun - bog‘lanish

n = (60 / 2)   9, 95 

Mexanik quvvat uzatilganda mexanik bo‘g‘inlarda ishqalanishlardagi yo‘qotishlar R_iy vujudga keladi. Bu yo‘qotishlarni o‘rnini qoplash uchun harakat manbai quvvatining bir qismini sarf qiladi. Agar quvvat dvigateldan ijro organiga uzatilsa va aksincha bo‘lsa, unda to‘la statik quvvat mos ravishda quyidagicha aniqlanadi

R_sp = R_io + R_iy, (2.3)

R_sa = R_io - R_iy, (2.4)

bunda R_io - ijro organining quvvati.

Mexanik, bo‘g‘inlardagi quvvat yo‘qotishi, ijro organining validan dvigatel valigacha bo‘lgan mexanik uzatmaning to‘la f.i.k. yordamida aniqlanadi. SHunday qilib, agar f.i.k. (_m) maplum bo‘lsa, unda reaktiv va aktiv yuklamalardagi statik quvvat mos ravishda quyidagi formulalar orqali topiladi
R_sp = R_io / _m (2.5)


R_sa = R_io _m (2.6)