Mavzu 6: Globallashuv sharoitida iqtisodiy xavfsizlik va milliy iqtisodiyot raqobatbardoshligini ta’minlash muammolari

1-rasm. Iqtisodiy tahdidlar tarkibi
Iqtisodiy xavfsizlikka tahdid soluvchi tashqi omillar:
eksport tarkibida xom ashyo tovarlarining ustuvorligi
strategik ahamiyatga ega oziq-ovqat mahsulotlari importiga qaramligi
tashqi qarzlarning o‘sib borishi
eksport va valyuta nazoratining yaxshi yo‘lga qo‘yilmaganligi
eksportni qo‘llab-quvvatlovchi moliyaviy, tashkiliy axborot infratuzilmalarining rivojlanmaganligi
eksport-import operatsiyalariga xizmat ko‘rsatuvchi transport infratuzilmalarining rivolanmaganligi
O‘zbekiston qonunchiligi “Chet el investitsiyalari to‘g’risida”gi Qonunga ko‘ra O‘zbekiston Respublikasida chet ellik investorlar quyidagilar
chet el davlatlari, chet el davlatlarining ma’muriy yoki hududiy organlari
davlatlararo bitimlar yoki boshqa shartnomalarga muvofiq tashkil topgan yoki xalqaro ommaviy huquq subyektlari bo‘lgan xalqaro tashkilotlar
chet el davlatlarining qonun hujjatlariga muvofiq tashkil topgan va faoliyat ko‘rsatib kelayotgan yuridik shaxslar
chet el davlati fuqarolari bo‘lmish jismoniy shaxslar, fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar
Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shakllari:
ulush qo‘shib qatnashishi orqali qo‘shma korxonalarni tashkil etish
100 % mol-mulk xorijiy investorga tegishli bo‘lgan xorijiy korxonalarni tashkil etish
yirik xorijiy kompaniya va firmalarning sho‘ba korxonalari va filiallarini tashkil etish
konsessiya va lizing sharnomalari tuzish
tenderlar e’lon qilish
erkin iqtisodiy hududlar tashkil etish
moliyaviy aktivlarni sotish va sotib olish

Global qiymat zanjirlari (GVC)

Bosh kompaniya
Ishlab chiqarish, kompaniya Malayziyada
Ar-ge, Kanadadagi dizayn firmasi
Tarqatish, Yevropa va MDH
BUXGALTERIYA HISOBI VA IT TEXNOLOGIYALARI
HINDISTONDAGI KOMPANIYA
Yetkazib berish, R. Koreyada kompaniya
ZAMONAVIY IQTISODIYoT - GLOBAL IQTISODIYOTI
Globallashuv - dunyo mamlakatlari iqtisodiyoti va iqtisodiy tizimlarining o'zaro aloqalari, o'zaro ta'siri va o'zaro bog'liqligini mustahkamlash jarayoni; ishlab chiqarish va kapitalning baynalmilallashuvi, rivojlanish darajasi, ijtimoiy-siyosiy va sotsial-iqtisodiy tizim turi bilan farq qiluvchi mamlakatlarda biznes yuritish uchun bir xil me’yor va shart-sharoitlarni o‘rnatishga olib keladi.
“Innovatsiya” tushunchasi birinchi marta XX asr boshlarida xorijlik madaniyatshunoslar ilmiy tadqiqotlarida paydo bo‘lgan va qo‘llanilgan bo‘lib, bir madaniyatning ayrim elementlarining boshqasiga joriy etilishini bildirgan. “Innovatsiya” atamasi lotincha “innovato” so‘zidan olingan bo‘lib, yangilash va yaxshilash degan ma’noni anglatadi.
“Innovatsiya” atamasining texnik-texnologik yangiliklarni joriy etish sohasida qo‘llanilishida keyinchalik kirib kelishi kuzatilgan. Mazkur atamaning mazmunidan kelib chiqib shuni aytish mumkinki, qachonki, har qanday kashfiyotlar, yangi voqealar, xizmatlar va usullar turlari tarqalishiga qabul qilinsa (tijoratlashish), o‘shanda xalq ommasi tomonidan tan olinadi.