Mavzu №7. Elektr

cheklanmagan va solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi 

bo‘lgan bir jinsli deb 
faraz kilinadi 
YUrak xakidagi dipolli tasavvurni Eyntxovenning tarmoklanish 
nazariyasi asosida tushuntirish mumkin. Bu nazariyaga binoan, yurak dipol 
momenti R 
yu
bo‘lgan tokli dipol bo‘lib, yurak sikli davomida u buriladi, 
xolatini va ko‘yilgan nuktasini o‘zgartiradi (ko‘pincha bu vektorning kuyilish 
nuktasining o‘zgarishi e’tiborga olinmaydi). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Bioelektrik impulslar yurakdan uzoqlashgan sari susayib boradi yani uning
amplitudasi masofa kvadratiga teskari proporsional ravishda kamayib boradi. 
Taxminan 12-13 sm masofalarda bu impulslar deyarli 0 ga teng bo‘lib qoladi. 
Xozirgi vaqtda odam tanasini nuqtalaridan 12 ta ajratmalar olish yo‘lga qo‘yilgan. 
Ularni 6 tasi odamni oyoq qo‘l qismlaridan bo‘lsa, 6 tasi ko‘krak qafasida bo‘ladi.
1913-yil Eyntxoven tomonidan taklif qilingan standart 2 qutbli ajratmalar yurak 
atrofidagi nuqtalar va odam tanasini boshqa nuqtalari orasidagi potensiallar farqini 
o‘lchashga imkon beradi. 
 
 
 
 
Bu ajratmalardagi bioelektrik potensiallar farqini yozish uchun elektrodlar: 
qizil rangli o‘ng qo‘lga sariq rangli chap qo‘lga va yashil ranglisi chap oyoqqa 
maxkamlanadi. Bunda kontakt bo‘lishi uchun elektrod yoki elektrod qo‘yiladigan 
joylar suyuqlik bilan xo‘llanadi. 4-elektrod esa o‘ng oyoqqa o‘rnatiladi va er 
potensiali vazifasini yani 0 potensial nuqta vazifasini bajaradi va odatda qora 
rangda bo‘ladi. Standart ajratmalar teng tomonli uchburchak (Eyntxoven 
uchburchaklari) xosil qiladi va uning tomonlari teng bo‘lib uchlari esa elektrodlar 
o‘rnatilgan o‘ng qo‘l, chap qo‘l va chap oyooq bo‘ladi. Teng tomonli Eyntxoven 
uchburchak markazida yurakning elektr markazida yurakning elektr markazi yoki 
yakka yurak depoli joylashgan deb qaraladi. 2 ta elektrodni tutashtiruvchi 
gipotetik chiziq elektrokordio grafik ajratmani xosil qilib ajratmaning o‘qi 
deyiladi.

---

Ajratmalardan olinayotgan potensiallar farqi – bioelektr signalini
kuchaytirish usulini 1942-yilda Goldberger taklif qilgan bunda bitta ajratmalardan 
biriga faol elektrod o‘rnatiladi. Unda manfiy elektrod sifatida Goldberger 
birlashgan – umumlashgan elektrodi ishlatiladi va ikkita o‘zaro ulangan 
a’zolarning qarshiliklarda xosil bo‘ladi.