Мавзу: Қаламтасвир фанидан амалий машғулотларни ташкил этишда академик мактабнинг аҳамияти

  
3.3. Badiiy asarning o`ziga xos jihatlari
Simmetrik kompozitsiyalarning barcha qismlari o`zaro tenglashtirilgan, 
asimmetrik kompozitsiyada esa tenglashtirilgan va tenglashtirilmagan holatlarda 
bo`lishi mumkin. Katta yorug` dog`ni kichik to`q rang bilan tenglashtirish mumkin. 
O`lchov jihatidan kichik bo`lgan bir necha dog`larni katta dog` bilan tenglashtirish 
mumkin. Talaygina tenglashtirish usullari mavjud. Ular qism kattaliklari , tuslar va 
ranglar yordamida tenglashtiriladi. Tenglashtirish u yerdagi ishtirok etayotgan 
qomatlar va ular orasidagi masofalarga ham aloqadordir. Maxsus mashqlar orqali 
o`z kompozitsiyalarimizda muvozanatni , katta –kichik balandliklarni , yorug` va 
to`q , turli siluet va rang dog`larini his etib o`zaro tenglashtirishni o`rganib olamiz
Assimetriyali kompozitsiyalarda , ba`zida tenglik mutlaqo bo`lmaydi, chunki 
fikrlash markazi kartina qig`og`ida joylashgan bo`lishi mumkin. Chizmatasvirning 
oynadagi aksini ko`rganda bizning fikrimiz o`zgaradi. Bu ko`rinishning o`ziga 
xosligi va uni kompozitsiyada tenglik qidirayotganda hisobga olmoq zarur.
Kompozitsiya qonun-qoidalari, usullari rassomlarning boy tajribalari va ijodiy 
mahoratiga asoslangan. Albatta kompozitsiya yaratish texnologiyasi joyida turgani 
yo`q, u doim rivojlanishda bo`lib, rassomlar ijodiy amaliyoti bilan yanada boyib 
bormoqda. Biz ham kompozitsiya ishlash jarayonida kompozitsiya markazini to`g`ri 
joylashtirish maqsadida, kulol va uning shogirdini o`rtaga joylashtirdik. Kulolning 
gavda tuzilishi shogirdining gavdasiga nisbatan kattaroq bo`lganligi sababli 
kompozitsiya muvozanatini saqlash uchun yana bir shogirdi ularni kuzatib turgani 
jarayonini qo`shib tasvirlashni lozim topdik. Ayniqsa, ustozni shogirdining qo`lidan 
tutib unga mehr bilan o`rgatayotgani juda ta`sirli hodisa bo`ldi.
Kompozitsiyaning ayrim usullari mumtozlikka aylanib bormoqda, ularning 
o`rinlariga yangilari kelmoqda, hayot esa ular oldiga yangi maqsad va vazifalar 
qo`ymoqda.

---

44