Mavzu: asosiy va aylanma kapital yo’lchiboyev johongir

Asosiy fondlar pulli tarzda baholanadi va hisoblanadi hamda buxgaltyeriya hisobida asosiy vositalar sifatida aniqlanadi. Ularning tarkibiga quyidagilar kiradi: binolar; inshootlar (nyeft va gaz qazib oluvchi, gidrotexnik, trans-port xо‘jaligi inshootlari va boshqalar); uzatuvchi moslamalar (elektr uzatuvchi, aloqa, quvurlar va h.k.); ishchi va kuch mashinalari va dastgohlari; о‘lchovchi va tartibga soluvchi (о‘zgartiruvchi) priborlar va qurilmalar; uy-joylar; hisoblash texnikasi va orgtexnika; transport vositalari; instrumyentlar; ishlab chiqarish va xо‘jalik invyentarlari va buyumlari; ishchi va mahsuldor qoramollar; kо‘p yillik о‘simliklar.

Yuqoridagilardan tashqari asosiy vositalarning tarkibiga yana tashkilotning mulkida bо‘lgan yer maydonlari, tabiatdan foy-dalanish ob’yektlari (suv, qazilma boyliklari va boshqa tabiiy resurslar), asosiy vositalarning ijaraga olingan ob’yektlari ham kiradi: Asosiy kapital doiraviy aylanishining samaradorligini tahlil qilishda quyidagilarni hisobga olish maqsadga muvofiq: Moliyaviy nuqtai nazardan asosiy kapitalning doiraviy aylanishi Moliyaviy resurslar tyegishli fondlarining tashkil yeti-lishi bilan kuzatiladi. Bu bir vaqtning о‘zida ham asosiy kapital, ham aylanma kapital aylanishiga tо‘liq tyegishlidir; Shu doiraviy aylanish jarayonida vujudga kyeladigan mo-liyaviy resurslardan foydalanish samaradorligini baholash mu-him hisoblanadi; Joriy ishlab chiqarish fondlaridan foydalanish va yeskir-gan asosiy ishlab chiqarish fondlarini yangilashning о‘z vaqtida amalga oshirilishi samaradorligini baholash kerak.

2. Aylanma kapital: mazmuni, tarkibiy tuzilmasi va foydalanish samaradorligi: Aylanma kapital XYUS aylanma (о‘zgaruvchan, mobil) aktiv-lariga avanslashtirilgan kapital qiymatini о‘zida ifodalaydi. Bu kapital XYUS balansining “Aylanma aktivlar” dyeb nomlangan ikkinchi bо‘limida aks yettiriladi. Odatda, aylanma kapital quyi-dagi bir nyecha asosiy guruhlarga klassifikasiya qilinadi: takror ishlab chiqarish jarayonida ishtirok yetishini hi-sobga olgan holda funksional mо‘ljallanganligi bо‘yicha; shakllantirish va Moliyalashtirish manbalariga kо‘ra; lividlilik darajasiga qarab; va boshqa belgilariga muvofiq.