Mavzu: axborot texnologiyalarining infratuzilmasi

Klaviatura va sichqoncha. Klaviatura va sichqoncha ma’lum ma’noda bir-birining o’rnini
bosadigan, ma’lumotlarni kiritadigan va kompyuter bilan muloqot qilish vazifasini o’taydigan
qurilmalardirlar. Ularsiz kompyuterda xususan, amaliyot tizimida ishlab bo’lmaydi. Ular 
yordamida siz amaliyot tizimga va uning boshqaruvi ostida ishlaydigan programmalarga buyruqlar 
shuningdek, bu qurilmalar yordamida programmalarga kerak bo’lgan ma’lumotlar kiritiladi.
10-rasm. Sichqoncha 
Klaviatura. O’z vazifalariga ko’ra klavishlar beshta guruhga bo’linadi: 
Harflar va sonlarni kiritadigan klavishlar. Ular oddiy yozuv mashinkalarning klavishlariga
o’xshaydi. 
11-rasm. Klaviaturaning ko‘rinishi 
Boshqaruvga oid klavishlar. 
Funksional yoki amal klavishlar. 
Kichik sonlar kiritadigan klavishlar. 
Maxsus belgilardan iborat klavishlar. 
Topshiriqlar 
1. Ish stolidagi belgilarni turli parametrlari bo‘yicha tartibga keltirish. 
Buning uchun ish stolining ixtiyoriy bo‘sh joyida kontekst menyu ochilib, undagi 
“Упорядочить значки”  bandiga kiriladi va ko‘rsatilgan parametrning birortasi, masalan nomi 
(“по имену”) bo‘yicha tartiblash so‘raladi. 
2. Ish stolida yangi papka yaratish. 
Buning uchun ish stolining ixtiyoriy bo‘sh joyida kontekst menyu ochilib, undagi 
“Cоздать”  bandiga kiriladi va (“Папку”) buyrug‘ini tanlab, shichqoncha chap tugmasi bosiladi. 
Natijada “Новая папка” nomli yangi papka hosil bo‘ladi.
3. Yaratilgan papkaga yangi nom berish va papka ichiga kirish. 
Buning uchun papka ustida kontekst menyuni ochasiz va undan “Переименовать” 
buyrug‘ini tanlab, sichqoncha chap tugmasini bosasiz.

---

5 
Natijada yozuv ko‘rsatkichi (kursor) belgi ostidagi to‘rtburchak ichiga kirib qoladi, bu esa 
klaviaturadan yangi nomni terish imkonini beradi. Yangi nom kiritilib, klaviaturadan “Enter” 
klavishi bosiladi. Shu papka ichiga kirish uchun esa papka belgisi ustida sichqoncha chap tugmasi 
ikki marta tez bosiladi. Papka ichiga kirishning yana bir usuli belgi ustida sichqoncha o‘ng tugmasi 
orqali kontekst menyuni hosil qilib, undagi “Открыть” buyrug‘i ishlatiladi.