Mavzu: Axborot turlari, hususiyatlari va axborotlar ustida mantiqiy amallar

Laboratoriya ishi №1

Mavzu: Axborot turlari, hususiyatlari va axborotlar ustida mantiqiy amallar

Ishdan maqsad: Talabalarga axborotlarni kodlash haqida tushuncha berish. Turli usul yordamida axborotlarni kodlash Sanoq sistemalari haqida tushunchalar berish va bir sanoq istemasidan bosqa sanoq sistemasi o‘tkazish ko‘nikmasini shakllantirish.


Nazariy qism
Sanoq sistemasi. Sanoq sistemasi bu natural sonlarni ifodalash usullari majmuidir. Sanoq sistemasining ikki turi mavjud, Nopozitsion va Pozitsion.Nopozitsion sanoq sistemasi raqamlarning o‘rniga bog‘liq bo‘lmagan qiymati prinsipiga asoslangan. Hozirgi paytda biz foydalanayotgan 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 raqamlari arab raqamlari deyiladi. Quyidagi ko‘rinishda uchraydigan I,V,X,L,C,D,M raqamlari esa Rim raqamlari deyiladi. Rim raqamlari I-bir, V-besh, X-o‘n, L-ellik, C- yuz, D - besh yuz, M - ming sonlariga tengdir. Agar katta raqamdan keyin kichik raqam yozilsa, u son bu raqamlarning qiymatlari yig‘indisiga teng. Masalan: VI - 6, XII-12, LX-60, CLXI-161, MDXVII-1517, MDCLXVI - 1666. Agar katta raqam oldiga kichik raqam yozilsa, u bu raqamlar kattasidan kichigining ayirmasiga teng sonni ifodalaydi. Masalan: IV - 4, IX - 9, XC - 90, IC - 99, CCXCVI - 296.
Pozitsion sanoq sistemasi raqamlarning o‘rniga bog‘liq qiymati prinsipiga asoslangan, ya‘ni biror-bir raqam sonlar yozuvidagi o‘rniga qarab har xil son qiymatlarga ega bo‘ladigan sanoq sistemasidir.
Pozitsion sanoq sistemasiga quyidagilar kiradi:
Ikkilik - 0,1
Sakkizlik – 0,1,2,3,4,5,6,7
O‘nlik – 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9
O‘n oltilik – 0,1, ... 8,9, A,B,C,D,E,F
Ikkilik va sakkizlik sanoq sistemasidagi raqamlar triada usulida quyidagicha kodlanadi:

2 likda	000	001	010	011	100	101	110	111
8 likda	0	1	2	3	4	5	6	7

Ikkilik va o‘n oltilik sanoq sistemasidagi raqamlar tetrada usulida quyidagicha kodlanadi:

2 likda	0000	0001	0010	0011	0100	0101	0110	0111