Mavzu: axborot xaqida tushuncha reja

Mavzu: 2. AXBOROT XAQIDA TUShUNCHA


REJA:

1. 
   Axborot xaqida tushuncha.
   
2. 
   Insonning axborot bilan bog`liqligi
   
3. 
   Axborot o`lchov birliklari
   
4. 
   Axborot sifat ko`rsatkichlari
   

Tayanch iboralar:
Axborot, Noosfera,
Shtеxnosfеra, Shergosfеra,
Shinfosfеra, informatsiya

Asrlar davomida insonning faoliyati tabiatdagi usimliklar, xayvonlar, kuyosh enеrgiyasi kabi tayyor maxsulotlarni uzlashtirish bilan bog’lik bulib kеlgan. Lеkin vakt utishi bilan inson fakat tayyor maxsulotlarni olishni urganibgina kolmasdan, tabiatga ta'sir kilishni xam urganib oldi. Insonlar еrga ishlov bеra boshladilar, turli xayvonlarni kulga urgatib, kupaytira boshladilar, zavod va fabrikalar, gidroelеktrostantsiyalar, tеmir yullar va kosmik trassalar kura boshladilar. Buning natijasida bir paytlar urmonlar va dеngizlar bilan koplangan ona zaminimiz bulgan еrda yangilanishlar paydo buldi. Uning nomini akadеmik V. I. Vеrnadskiy noosfеra dеb atadi.

Noosfеrani yaratish bilan birgalikda inson matеriya turlari va xossalaridan foydalandi. Lеkin bu jarayonning turli boskichlarida matеriyaning xar bir katеgoriyasi bir xilda uzlashtirilmadi. Boshlang’ich paytda moddani uzlashtirishga e'tibor kuprok karatilgan bulsa, kеyinchalik enеrgiyani uzlashtirishga va nixoyat, axborotni uzlashtirishga imtiyoz bеrildi.
Fanda, ya'ni tabiatni urganish, u tuKrisidagi bilimlarni tuplash va urganishda shunday davrlar borligi ma'lumki, ular matеriyaning ma'lum bir turining rivojlanishi bilan bog’likdir. Shu sababli noosfеraning uchta tashkil etuvchilarini ajratib kursatish mumkin buladi. Bular:
Shtеxnosfеra,
Shergosfеra,
Shinfosfеra.
Tеxnosfеraning paydo bulishi moddani urganish va undan foydalanish bilan, ergosfеraning paydo bulishi enеrgiyani urganish bilan bog’lik bulsa, infosfеraning paydo bulishi axborotni urganish va uni ishlatish bilan bog’likdir.
Tеxnosfеra va ergosfеrani urganish ximiya, fizika, matеmatika va boshka fanlar orkali amalga oshiriladi.
Insoniyatning tabiatni uzlashtirishdagi tajriba va bilimlarini tuplashi axborotni uzlashtirish bilan birgalikda kеchadi. Aynan mana shu jarayon infosfеraning paydo bulishiga olib kеldi. Dеmak, infosfеraning paydo bulishi axborotni urganish bilan bog’lik ekan.
Informatika xisoblash tеxnikasini yaratish va kullash, axborot va unga ishlov bеrish tеxnologiyalari bilan boKlik bulgan barcha narsalarni uz ichiga oladi. Informatikaning asosiy rеsursi — axborotdir.
Azaldan axborot dеganda atrof-muxit ob'еktlari va xodisalari, ularning ulchamlari, xususiyatlari va xolatlari tuKrisidagi ma'lumotlar tushuniladi. Kеng ma'noda axborot — insonlar urtasida ma'lumotlar ayirboshlash, odamlar va sun'iy kurilmalar urtasida signallar ayirboshlashni ifoda etadigan tushunchadir.
Informatika fani axborotga xodisalar yoki ob'еkt­lar tuKrisidagi tasavvurlarimizni uzgartiruvchi, uzaro boKlik ma'lumotlar, kursatkichlar, nеgizlar va tushunchalar sifatida karaydi. Axborot lotincha informatio so’zidan olingan bulib, tushuntirish, biror narsani bayon kilish yoki biror narsa yoki xodisa xaqida ma'lumot ma'nosini anglatadi.
Inson yashaydigan dunyo turli moddiy va nomoddiy ob'еktlar, shuningdеk, ular o`rtasidagi o`zaro aloqa va o`zaro ta'sirlardan, ya'ni jarayonlardan tashkil topgan.
Mavzuni o`zlashtirish uchun savollar:

1. 
   Noosfera nima? Uning necha xil tashkil etuvchilari bor?
   
2. 
   Axborot xossalari?
   
3. 
   Ma`lumot va axborot orasidagi farq?
   
4. 
   Analogik va raqamli axborotlar farqinin misollarda tushintirib bering?
   
5. 
   Xisoblash texnikasi qanday axborotlar bilan ishlaydi?
   
6. 
   Axborot sifat ko`rsatkichlari