Mavzu: Axborotlarni himoya qilish holatlarini tashkillashtirish va tayyorlash holatida ma`lumotlarni ishlab chiqish. Reja

8.4. Elektron imzo xakida tushuncha
Biz yukorida ko`rdikki, mijoz tashkilotga o`zining maxfiy mahlumotlarini (xuusan, elektron xisob) yuborishi mumkin.
Xuddi shundan bankka o`z mablaglarini boshka tashkilotga o`tkazish masalasi bo`yicha murojaat kilishi mumkin. Bu ishlarni amalga oshirish uchun unga bankka borib, navbatda turish shart emas, bu ishlarni kompgpyuter orkali o`z ofisidan turib xam amalga oshirishi mumkin. Bu yerda shunday bir muammo paydo buladi, kanday kilib yuborilgan mahlumotni xakikatdan xam usha shaxs yuborganligini bilish mumkin, uning nomidan ғaraz maksaddagi biror shaxs yuborishi mumkinmi. Bu muammo elektron imzo orkali xal kilinadi.
Uning yaratish printsipi xam yukoridagi nosimmetrik kriptografiyaga asoslangan, agar elektron imzo yaratish kerak bulsa, o`sha bankda ishlatiladigan dastur yordamida ikkita kalit yaratiladi: ochik va yopik kalitlar. Ochik kalit bankka yuboriladi. Agar endi bankka to`lov kaydnomasini yuborish kerak bulsa, u bankning ochik kaliti bilan kodlashtiriladi, o`z imzosini esa yuboruvchi o`zining yopik kaliti bilan kodlashtiradi. Bank buning teskarisini kiladi. U kaydnomani o`zining yopik kaliti bilan, imzoni esa yuboruvchining ochik kaliti bilan o`kiydi. Agar imzo o`kiladigan bulsa, kaydnomani xakikatdan xam usha kerakli shaxs yuborgani tasdiklanadi.


8.5. Elektron sertifikatlar xakida tushuncha
Nosimmetrik shifrlash sistemasi Internet orkali tadbirkorlik ishlarini yuritishga imkon beradi. U tufayli axborot almashuvchi xar bir ishtirokchi yuborilgan axborotlar tuғriligiga ishonch xosil kiladi. Birok bu yerda yana bir kator muammolar paydo buladi. Masalan mahlumotni yuborilgan vaktini belgilash muammosi. Bunday muammolar Internit orkali shartnoma tuzuvchi tomonlar o`rtasida uchraydi.
Mahlumot yuboruvchi o`zining operatsion tizimni rostlash vositasi yordamida joriy vaktni oson o`zgartirishi mumkin. SHuning uchun odatda, elektron xujjatlari yuborishda xujjatning yuborilishi vakti yuridik kuchga ega emas. Kachonki, yuborilish vakti muxim bo`lgan paytda vakt sertifikati ishlatiladi.