Mavzu: Azod va uning birikmalari olinishi xossalari Fargʻona paletixnika instituti 23-22 guruh talabasi

Tabiatda kislotali yomg'irlarning oqibati :

Kislotali yomg'irlarning yog'ishi natijasida ekotizimlarda muvozanat buziladi, qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligi va tuproqning oziqlanish xossasi yomonlashadi. Kislotali yomg'irlar marmar tosh va ohak toshli qurilmalarni yemiradi

Muhim inertligi tufayli azot normal sharoitda faqat litiy bilan reaksiyaga kirishadi: N2 + 6 Li → 2 Li3N qizdirilganda u boshqa ba’zi metallar va metallmaslar bilan reaksiyaga kirishib, nitritlarni hosil qiladi:

Muhim inertligi tufayli azot normal sharoitda faqat litiy bilan reaksiyaga kirishadi: N2 + 6 Li → 2 Li3N qizdirilganda u boshqa ba’zi metallar va metallmaslar bilan reaksiyaga kirishib, nitritlarni hosil qiladi:

N2 + 3 Mg → Mg3N2

N2 + 2 B → 2 BN Elektr zaryadida u kislorod bilan reaksiyaga kirib, azot oksidi (II) NO hosil qiladi:

N2 + O2 → 2 NO

Azot olinganida uning tarkibida ikkita barqaror izotop mavjud. Ushbu izotoplardan N14 – 99,635 foiz, N15 – 0,365 foiz. Uning to’rtta radioaktiv izotopi mavjud. Bular; N12, N13, N16 va N17.

Molekulyar azot suyuq azotni isitish yo’li bilan bug’lanishi natijasida olinadi. U bakteriyalar kabi tirik organizmlar tomonidan foydali birikmalarga aylanadi va atmosferada reaktiv emas. Elementar azot – oz ta’sirga ega bo’lgan inert gaz. Boshqacha qilib aytganda, u normal sharoitda boshqa elementlar bilan reaksiyaga kirishmaydi.

Laboratoriyalarda uni ammoniy nitritning parchalanish reaktsiyasi bilan olish mumkin:

Laboratoriyalarda uni ammoniy nitritning parchalanish reaktsiyasi bilan olish mumkin:

NH4NO2 → 2 H2O + N2

Reaksiya ekzotermik bo’lib, u 80 kkal (335 kJ) ajralib chiqishi bilan davom etadi, shuning uchun idish o’z vaqtida sovutilishi kerak (ammo reaktsiyani boshlash uchun ammoniy nitritni qizdirish kerak).

Azidlarning parchalanishi

Eng toza azotni metall azidlarni parchalash yo’li bilan olish mumkin:

2 NaN3 → 3 N2 + 2 Na

Azot atmosferaning taxminan 78 foizini tashkil qiladi. U atmosferadagi 21 foiz kislorod tashkil qiladi.

• Azot atmosferaning taxminan 78 foizini tashkil qiladi. U atmosferadagi 21 foiz kislorod tashkil qiladi.
• Barcha tirik to’qimalarda azot miqdori bor. Tirik mavjudotlar tarkibidagi oqsillar, vitaminlar va nuklein kislotalarning 15 foizida azot bor.
• Hayvonlarning chiqindilari (karbamid yoki siydik kislotasi) tarkibida ko’p miqdorda azot mavjud.
• Oy, Saturn va Titan kabi sayyoralarning atmosferasida molekulyar azotning katta qismi mavjud. Marsdagi azot darajasi 3 foiz atrofida.
• Bu Quyosh tizimi va galaktikada eng ko’p tarqalgan ettinchi element.
• Atmosferadagi azot miqdori kisloroddan to’rt baravar ko’p. Biroq, Yerdagi azot miqdori kislorodning o’ndan bir qismidir. Buning bir sababi; bu Yerning qattiq markazida emas, balki gazli atmosferada gaz holida azotning to’planishi.
• Quyosh nurlari azot molekulalarini parchalay olmaydi.
• Suyuq azot eng yaxshi muzlatgich sifatida tanilgan va teriga tegsa, to’satdan sovuqni keltirib chiqaradi. Sovutish va muzlatish qisqa vaqt ichida -50 va -170 daraja haroratda amalga oshirilishi mumkin.
• Azot oqsillarni hosil bo’lishi uchun kerak. Tirik mavjudotlar ham oqsilsiz yashay olmaydi. Boshqacha qilib aytganda, azot hayotning davomi uchun talab qilinadi.
• «Azot (I) oksidi» yoki «kuldiruvchi gaz» deb nomlanuvchi, bu gaz behushlik xususiyatini beradi. U tug’ilish va stomatologiyada og’riq qoldiruvchi vosita sifatida ishlatiladi.
• Azot odam va sutemizuvchilar siydigida karbamid sifatida uchraydi.

Xulosa

• Xulosa qilib aytganda, atmosfera azoti inert bo'lgani uchun tabiatga hech qanday zarari yo' q bo' lishi mumkun, lekin uning birikmalari nimalarga qodir ekanligini siz yaxshi tushunib yetdingiz. Zero shunday ekan azot birikmlari bilan ishlashda ehtiyot bo'lish va tabiatda azotning miqdorini oshib ketishini oldini olishimiz zarur.