Mavzu: bandning turlari. Ikkilik band. Uchlik band. To’rtlik band. Beshlik,oltilik,yettilik,sakkizlik,TO’qqizlik va o’nlik bandlar

Bandning turlari. 0 ‘zbek m um toz she’riyatida va adabiyot nazariyasida band ikki misra (bayt)dan tortib o‘n misragacha bo‘lishi mum kin, deb hisoblanadi. Ikki misrali band yirik poetik asarlar yaratishda foydalanilishidan tashqari, ,,fard“ deb atalm ish maxsus janrning ham shaklidir. M uhim fikrni juda qisqa va yorqin ifoda etgan she’r f a r d (yakka, yagona, yolg‘iz) deb ataladi:

• Bandning turlari. 0 ‘zbek m um toz she’riyatida va adabiyot nazariyasida band ikki misra (bayt)dan tortib o‘n misragacha bo‘lishi mum kin, deb hisoblanadi. Ikki misrali band yirik poetik asarlar yaratishda foydalanilishidan tashqari, ,,fard“ deb atalm ish maxsus janrning ham shaklidir. M uhim fikrni juda qisqa va yorqin ifoda etgan she’r f a r d (yakka, yagona, yolg‘iz) deb ataladi:
• Ко ‘ngulga fu tu r о ‘Imayin roz ochilmas,
• S a d a f gar butun о ‘Isa, gavhar ochilmas.
• (Navoiy)

M um toz adabiyotim izda ikki misrali band — m asn a viy, to ‘rt misrali band m u rabba, besh misrali band m uxam m as, olti misrali band m u sa d d a s, yetti misrali band m u sa b b a ’, sakkiz misrali band m u sam m an , to ‘qqiz misrali band m u ta s s a \ o ‘n misrali band m u a sh sh a r deb ataladi. 0 ‘zbek m um toz adabiyotida taiji’band va tarkibband janrlari borki, ulardagi bandlarning tuzilishida ham m a’lum qonuniyat bor. N om laridan ko‘ringanidek, tarji’band ham , tarkibband ham bir she’rning bir necha banddan iborat bo‘lishini taqozo etadi. Tarji’band har biri o ‘n oltidan yigirma to ‘rtgacha misradan iborat bir necha she’riy parchadan tuzilib, bu bandlar mavzu jihatidan o ‘zaro bog‘liq bo‘lishdan tashqari, har bandning oxirida shoir birinchi bandning oxiridagi baytga qaytadi va, shunday qilib, bandlar orasidagi aloqa qo'shimcha shakliy alomatga ham ega bo‘ladi. N avoiyning „Ey kiprigi nish-u k o ‘zi xunxor“ misrasi bilan boshlanuvchi tarji’bandi har biri o ‘n olti misradan iborat yetti bandni o ‘z ichiga oladi va har bandning oxirida „Yodingni qilay xarifi majlis, Fikringni etay ko‘ngulga munis“ bayti takror bo‘ladi. Tarkibband, odatda, o ‘n olti misrali bandlardan tashkil topadi, ammo unda takroriy bayt bo‘lishi shart emas. Navoiyning do‘sti va ustodi Sayid Hasanga bag‘ishlangan va „D ahr bog‘iki, jafo shoredir har cham ani“ misrasi bilan boshlanuvchi asari tarkibbanddir. Hozirgi zam on o ‘zbek she’riyatida bir asarda ikki yoki undan ortiq banddan foydalanish hodisasidan tashqari, bir asarning bir band bilan yozilish hodisasi ham uchraydi.

• M um toz adabiyotim izda ikki misrali band — m asn a viy, to ‘rt misrali band m u rabba, besh misrali band m uxam m as, olti misrali band m u sa d d a s, yetti misrali band m u sa b b a ’, sakkiz misrali band m u sam m an , to ‘qqiz misrali band m u ta s s a \ o ‘n misrali band m u a sh sh a r deb ataladi. 0 ‘zbek m um toz adabiyotida taiji’band va tarkibband janrlari borki, ulardagi bandlarning tuzilishida ham m a’lum qonuniyat bor. N om laridan ko‘ringanidek, tarji’band ham , tarkibband ham bir she’rning bir necha banddan iborat bo‘lishini taqozo etadi. Tarji’band har biri o ‘n oltidan yigirma to ‘rtgacha misradan iborat bir necha she’riy parchadan tuzilib, bu bandlar mavzu jihatidan o ‘zaro bog‘liq bo‘lishdan tashqari, har bandning oxirida shoir birinchi bandning oxiridagi baytga qaytadi va, shunday qilib, bandlar orasidagi aloqa qo'shimcha shakliy alomatga ham ega bo‘ladi. N avoiyning „Ey kiprigi nish-u k o ‘zi xunxor“ misrasi bilan boshlanuvchi tarji’bandi har biri o ‘n olti misradan iborat yetti bandni o ‘z ichiga oladi va har bandning oxirida „Yodingni qilay xarifi majlis, Fikringni etay ko‘ngulga munis“ bayti takror bo‘ladi. Tarkibband, odatda, o ‘n olti misrali bandlardan tashkil topadi, ammo unda takroriy bayt bo‘lishi shart emas. Navoiyning do‘sti va ustodi Sayid Hasanga bag‘ishlangan va „D ahr bog‘iki, jafo shoredir har cham ani“ misrasi bilan boshlanuvchi asari tarkibbanddir. Hozirgi zam on o ‘zbek she’riyatida bir asarda ikki yoki undan ortiq banddan foydalanish hodisasidan tashqari, bir asarning bir band bilan yozilish hodisasi ham uchraydi.