Mavzu: banklarning kelib chiqishi va bank tizimi

Banklarning turlari
Kapitalistik tuzumining rivojlanishi turli mulkchilik shakilanishining rivojlanishiga moliyaviy mablag’larning alohida moliyaviy muassasalar ixtiyorida mazrkazlashuviga olib keladi . Ikkinchi jaxon urishidan keyin kupchilik kapitalistik mamlakatlarda ayrim mamlakatlarning milliylashtirishi yuz berdi bu o’z navbatida banklarning mulkiy huquqiy funksiyasi tabiati va boshqa qator mezonlri buyicha tafsiflanishiga sabab buladi . Zamonaviy iqtisodiyotda banklar quyidagi mezonlar buyicha tafsiflanadi.
Mulkiy jixatdan –davlat banki aksiadorlik banki koperativ bank xususiyat va xorijiy kapetal ishtirokida qushma banklariga bulinadi . Banklarning mulkchilik nuqtayi nazardan tasniflaganda asosan ularning ustav kapitali tarkibida kimning ulushi 51%yuqori bulsa bank shu shaxsning nomlarini oladi .
Masalan bank kapitalning asosiy ulishi yoki kooperativ tashkilotlar xissasiga to’g’ri kelsa mazkur banklar xususiy yoki kooperativ bank deya yuritiladi . Davlat banklari kapetalning asosiy ulushi davlatga tegishli buladi ,kupchilik mamlakatlarda Markaziy banklar davlat banki hisoblanadi O’zbekistonda Tashqi iqtisodiy faoliyat Milliy banki Davlat aksiyadorlik Xalq banki aksiyadorlik tijorat Asaka banklarning kapetali tarkibida asosiy ulish Davlatga tegishli bulganligi bois mazkur banklar Davlat banklari hisoblanadi Mamlakatimizda aksiyadorlik lar sifatida “Agrobank” “Aloqabank” “Turon” bank va boshqalarni keltirish mumkin . Mamlakatimizda yopiq turdagi tijorat banklari mavjud emas. Xorijiy kapital ishtirokida qushma banklar mamlakat qonunchiligiga asosan belgilangan miqdordagi ustav kapitali xorijiy ishtirokchilar tomonidan shakillantirilsa mazkur maqomga ega buladi .
Huquqiy jixatdan -huquqiy jixatdan banklar ochiq va yopiq turdagi jamiyatlar sifatida tasiflanadi. Banklarning kapitalini asosiy ulushi yuridik shaxslar hissasiga to’g’ri keladi,ushbu banklar ochiq aksiyadorlik yoki yopiq aksiyadorlik banklari bulishi umkin ochiq yoki yoopiq banklar deyilishiga sabab ularning aksiyalarini sotish va sotib olish jarayoni bilan bog’liq buladi Qatnashcilari o’zga aksiyadorlarning roziligisiz boshqa shaxslarga roziligisiz berishi mumkin aksiyadorlik jamiyati deyiladi . mamlakatimizda mulkiy jixatdan tashkil topishdan qatiy nazar faoliyat yuritayotgan barcha banklar ochiq aksiyadorlik banklaridr.