Falsafiy bilim - Falsafiy bilimning bosh vazifasi san’at va din bilan uyg’un holda – insonning dunyoda ma’naviy mo’ljal olishiga ko’maklashish- dan iborat. Falsafa dunyoni insonga bog’lab o’rganadi. Falsafiy bilim donishmandlik sifatida tavsiflanadi. Donishmandlik – dunyoni va insonning undagi o’rnini yaxlit tushunish andozasi.
Ilmiy bilim - Ilmiy bilim. Bilishning eng oliy shakli fandir. Umumiy holda qaralsa, ilmiy bilish ob’ektlari 3 ta: tabiat, jamiyat va inson. Shunga mos ravishda fanlar ham 3 ta sohaga ajralgan: tabiiy fanlar, ijtimoiy fanlar va insonni o’rganadigan fanlar. Fanlarning asosiy vazifasisohaga aloqador qonuniyatlarni kashf qilish va jamiyatga etkazishdan iborat.
Bilish ob’ekti va sub’ekti - Bilish ob’ekti bizni qurshab turgan olam, undagi narsa va hodisalar.
- Bilish sub’ekti – bu inson, mikroguruh, ijtimoiy guruh, sinf, jamiyat. Lekin shunisi e’tiborliki, inson bilishning ham sub’ekti ham ob’ektidir. Chunki tabiat, jamiyatni o’rganishda inson sub’ekt, insonni o’bekt sifatida psixologiya, anotomiya, tibbiyot, falsafa, mantiq etika va estetika kabi fanlarni o’rganadi.
Bilish nima - Bilish insonning tabiat, jamaiyat va o’zi to’g’risida bilimlar hosil qilishga qaratilgan aqliy, ma’naviy faoliyat turidir. Inson olam tu’g’risida bilim va tasavvurga ega bo’lmay turib, faoliyatning biron-bir turi bilan muvaffaqiyatli shug’ullana olmaydi. Bilishning mahsuli ilm bo’lib, uning vositasida inson dunyoni o’zgartiradi. Bilish insongagina xos bo’lgan ma’naviy ehtiyoj, hayotiy zaruriyatdir.
- Bilish darajalarini shartli ravishda: quyi, yuqori va oliy darajaga ajratish mumkin. Bilishning quyi darajasi barcha tirik mavjudodlarga xos bo’lib, hissiy bilish deyiladi. Hissiy bilish sezgilar vositasida bilishdir. Falsafa tarixida inson olamni faqat sezgilar orqali biladi, degan yo’nalish sensualizm (sensor-sezgi) deb nomlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
