Mavzu: boshlang‘ich sinf o‘quvchilariga to‘g‘ri to‘rtburchak, va kvadratning perimitri, yuziga doir masala echishni o‘rgatish Reja

II.2. Yuz o'lchov birliklari
Yuz olchov birligi sifatida birlik kvadratning yuzi qabul qilinadi
Tomonining uzunligi 1 тт bo'lgan kvadratning yuzi 1 mm2
• Tomonining uzunligi 1 sm bo'lgan kvadratning yuzi 1 sm2
• Tomonining uzunligi 1 dm bo'lgan kvadratning yuzi 1 dm2
• Tomonining uzunligi 1 m bo'lgan kvadratning yuzi 1 т2
• Tomonining uzunligi 1 km bo'lgan kvadratning yuzi 1 kmbo'ladi.
Tomoni uzunligi 10 m bO'ljan kvadratning yuzi 1 ас deyiladi.
1 ас = 1 О т' 1 О m = 100 m ; 1 ас = 100 т2 •
Tomoni uzunligi 100 m bo'lgan kvadratning yuzi Ыс gekta
bo'ladi.
1 ga = 100 m . 100 m = 1 О 000 т2; 1 ga = 100 ас
Yuz o'lchov birliklari orasida quyidagi munosabatlar Ьос:
1 sm2 = 1 sm . Ism = 1 О тт . 1 О mm = 100 тт2
1 dm2 = 1 dm . 1 dm = 1 О sm . 1 О sm = 100 sm2
1 т2= 1 m -1 m = 1 О dm . 1 О dm = 100 dm2
1 т2= 1 m . 1 m = 100 sm . 100 sm = 10 000 sm2
1 km2= 1 km . 1 km = 1 000 m -1 000 m = 1 000 000 т2

1. 
   Jadvalni diqqat bilan kuzating:
   

a) jadvalning l-qatoridagi uzunlik birligmi 0' zidan keying uzunlik birligiga o'tish uchun necha marta orttirish kerak?
b) 2-qatordagi yuz birligini o'zidan keyingi yuz birligiga o'tish uchun necha marta orttirish kerak?
2. Fermeming bog'i bo'yi 600 m, eni 500 m bo'lgan to'g' to'rtburchak shaklida. Bog' yuzini gektar, ar va kvadrat metrda ifoda-Iang.
3, Asosining uzunligi a=4 sm va balandligi 6=5 sm bo'lgan to'g'ri to'rtburchakni bar bir qatlamida 4 ta kvadrat bo'lgan 5 ta qatlamga ajratildi, shunda to'g'ri to'rtburchak tomonining uzunligi I sm bo'lgan 4 . 5 = 20 ta birlik kvadratga ajraladi.
Ya'ni, bu to'rtburchakning yuzi S = 4· 5 = 20 sm2 ga teng bo'ladi.
Kvadrat - tomonlari o'zaro teng to'g'ri to'rtburchak bo'lgani uchun uning yuzi S=a·a=a
(kvadrat birlik) formulaga ko'ra hisoblanadi.
4. Asosining uzunligi 6 sm, balandligi 4 sm bo'lgan to'g'ri to'rtburchakning yuzini toping.
Yechish. S = a' b formulaga ko'ra: a = 6 sm, b = 4 sm bo'lganiuchun: S=6 sm' 4 sm = 24 sm2 Javob: 24 sm2
5. Asosining uzunligi a = 10 sm, balandligi b = 6 sm 4 mm bo'l-
gan to'rtburchakning yuzini toping.
Yechish. To'g'ri to'rtburchak tomonlarini bir xiI uzunlik birligida ifodalab olamiz:
10 sm = 100 mm; 6 sm 4 mm = 60 mm + 4 mm = 64 mm.
S = a' b = 100 mm' 64 mm = 6 400 mm2 = 64 sm2
• Javob: 64 sm2
To'g'ri to'rtburchakning yuzi uning asosi bilan balandligining ko'paytmasiga teng: S~a·b (kvadrat birlik), bunda asos a va balandlik
b bir xil uzunlik birliklarida ifodalanadi.
6. Katak daftaringizga asosi 6 katak, balandligi 8 katak bolgan to'g'ri to'rtburchak chizing. Shu to'g'ri to'rtburchak nechta katakdan tuzilgan?
Yuzlarni formula yordamida hisoblash
1. Asosi 5 sm va balandligi 3 sm bo'lgan to'g'ri to'rtburchak chizing. Uning yoniga asosi 4 sm va balandligi 3 sm bo'lgan to'g'ri to'rtburchak chizing. Bu to'g'ri to'rtburchaklar yuzlari yig'indisim ikki usul bilan hisoblang: a) 3·5 +3, 4 b) 3· (5 +4).
2. Asosining uzunligi 3 sm, balandligi 4 sm va аsоsшшg uzunligi 5 sm, balandligi 4 sm bolgan to'g'ri to'rtburchaklarni уоnmа-уоn chizing. Ularning yuzi yig'indisini ikki usul bilan hisoblang. 1- va 2- masalalardan qanday xulosaga kelish mumkin?