Bozor iqtisodiyotining Bozor iqtisodiyoti tovar-pul munosabatlariga,
obyektlari va subyektlari aloqalariga asoslanar ekan, uning obyekti
hamda subyektlari mavjud.
Bozor iqtisodiyotining obyektlari — bu munosabatlar, aloqalar nimaga nisbatan yuz berishini ifodalasa, subyektlari ana shu munosabatlar, aloqalar kimlar o’rtasida bo’lishini ifodalaydi.
Bozor iqtisodiyotining obyekti tovar hamda puldir.
Bozor iqtisodiyoti tovar ishlab chiqarishga asoslangan iqtisodiyotdir. Shuning uchun ham bozor iqtisodiyotining markaziy kategoriyasi tovar va pul.
Ћozirgi paytda bozor iqtisodiyotining yana bir obyekti sifatida pul massasi yoki agregatlari tushuniladi.
Bozor iqtisodiyotining subyektlari
Bozor iqtisodiyotining subyektlari tadbirkorlar, ishchilar, kapital, qimmatbaho qoƒoz egalari, tijoratchilar, iste’molchilar va hokazolardan iborat.
Bu subyektlar teng huquqli bo’lib, bir-biri bilan maqsadi, hamkorlikka undovchi manfaatlari, tovar va xizmatlar harakatini tashkil etish shakli va xarakteri jihatidan boƒlangan.
Bozor iqtisodiyotining asosiy subyektlari iqtisodiy adabiyotlarda to’rt guruhga bo’linadi: uy xo’jaligi, firma (korxona), moliyaviy institut va davlat (hukumat).
1. Uy xo’jaligi. Uning tarkibi bir yoki bir necha kishidan iborat iqtisodiy birlik — oiladan iborat.
Uy xo’jaligi:
a) ishlab chiqarishni mehnat resurslari bilan ta’minlaydi;
b) mustaqil qarorlar qabul qiladi;
v) ishlab chiqarish omillarining: kapital, yer, mehnat, tadbirkorlikning egasi hisoblanadi;
g) o’z xo’jaligi ehtiyojlarini maksimal darajada qondirishga intiladi.
2. Korxonalar (xo’jalik, firmalar) iqtisodiy faoliyat yurituvchi xo’jalik subyektlari bo’lib:
a) ishlab chiqarish omillaridan biron-bir mahsulot ishlab chiqarish yoki xizmat ko’rsatish maqsadida foydalanadilar;
b) maksimal darajada foyda olishga harakat qiladilar;
v) mustaqil ish yuritadilar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
