mavzu; bozor munosabati modellari reja; Aralash iqtisodiyot modeli Bozor iqtisodiyoti

Infratuzilma umuman, keng ma'noda iqtisodiyot - bu butun iqtisodiyotning yoki uning alohida bo'limlari 
va tarmoqlarining normal ishlashini ta'minlaydigan muassasalar, tashkilotlar, tarmoqlar va iqtisodiy 
tizimning qismlari. Masalan, transport tarmog'i iqtisodiyotning barcha tarmoqlarining texnologik 
birligini, barcha ishlab chiqarish tizimlarining uzluksizligi va bir-birini to‘ldirishini ta’minlovchi 
infratuzilma hisoblanadi. Iqtisodiyotni shartli ravishda ishlab chiqarish, ijtimoiy va bozor infratuzilmasiga 
bo'lish mumkin. Ularning barchasi bir-biri bilan chambarchas bog'liq. 
Ishlab chiqarish infratuzilmasi ishlab chiqarishni rivojlantirish uchun tashqi sharoitlarni ta’minlovchi 
tarmoqlar majmuasidir. U yuk tashish, avtomobil yoʻllari, elektr energiyasi, gaz va suv taʼminoti, 
omborxona, aloqa va axborot xizmatlarini oʻz ichiga oladi. ijtimoiy infratuzilma ishchi kuchini takror 
ishlab chiqarish bilan bog'liq bo'lgan tarmoqlar majmuasidir. Bu majmua sogʻliqni saqlash, taʼlim, uy-joy 
kommunal xizmat koʻrsatish, yoʻlovchi transporti, aholining dam olish, umumiy ovqatlanish, maishiy 
xizmat koʻrsatish sohalarini oʻz ichiga oladi. 
Bozor infratuzilmasi turli bozorlarga va umuman bozor iqtisodiyotiga xizmat qiluvchi va ularning 
faoliyatini ta’minlovchi tashkiliy-huquqiy shakllar, turli muassasalar, tashkilotlar majmuidir. Bozor 
infratuzilmasining butun murakkab va o‘zaro bog‘langan majmuasida mehnat bozori infratuzilmasini, 

---

kapital bozorini, yer bozorini, tovar va xizmatlar bozorini, shuningdek, makroiqtisodiy infratuzilmani 
ajratib ko‘rsatish mumkin. 
Shunday qilib, bozor iqtisodiy tizimi resurslar asosan bozor raqobati mexanizmi orqali taqsimlanadigan va 
foydalaniladigan tizim bo‘lib, uning markazi tovar bahosi hisoblanadi. Bozor iqtisodiy mexanizmi 
iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solish bilan to'ldiriladi. Ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar nuqtai 
nazaridan bu tizimda ishlab chiqarish vositalariga xususiy mulkchilik hukmronlik qiladi, lekin ayni paytda 
davlat, aralash va kooperativ mulk muhim rol o'ynaydi. Bu tizimni moddiy-texnika taraqqiyoti darajasi 
nuqtai nazaridan baholab, bozor iqtisodiy tizimini sanoat va postindustrial iqtisodiyot sifatida belgilash 
mumkin. Aksariyat bozor iqtisodiyoti sanoat tuzilmasi ishlab chiqarish va qazib olish sanoati ustunlik 
qiladigan sanoat jamiyatlaridir. Eng rivojlangan mamlakatlarda milliy iqtisodiyot tarkibida xizmat 
ko'rsatish sohasining ustunligi bilan postindustrial axborot iqtisodiyoti shakllandi.