Mavzu: Bozor vz uning tuzilishi

Mavzu:Bozor vz uning tuzilishi
Reja:
Kirish.
Asosiy Qism.
1.Bozorning zarurligi
2.Bozor infratuzilmasi
3.Bozor funksiyalari
4.Bozorning tarkibiy tuzilishi,bozor ko’lami
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati.

Kirish
Butun insoniyat tarixining eng chuqur mexanizmi bu moddiy tovarlar ishlab chiqarishdir. Jamiyat faqat doimiy yangilanish va takrorlash orqali mavjud bo`lishi va rivojlanishi mumkin. Iqtisodiyot har qanday jamiyatning asosidir. Insoniyat har doim iqtisodiyotda yashagan va faqat shu asosda siyosat, din, fan, san`at mavjud bo`lishi mumkin edi.
Har qanday jamiyat uchta asosiy va o`zaro bog`liq iqtisodiy muammolarga duch keladi: nima ishlab chiqarish kerak? Qanday qilib ishlab chiqarish kerak? va kim uchun ishlab chiqarish kerak? Ushbu muammolarning yechimi jamiyatning moddiy ehtiyojlari cheklanmaganligi, boshqa tomondan esa iqtisodiy resurslar, ya`ni mahsulot ishlab chiqarish uchun mablag`lar cheklangan. Bunday sharoitda jamiyat resurslardan tejamli foydalanish bilan ehtiyojlarni to`laroq qondirishga harakat qiladi.
Iqtisodiyot nazariyasi - bu odamlarning iqtisodiy tovarlarni ishlab chiqarish, taqsimlash, almashish va iste`mol qilish jarayonini muqobil maqsadlar va noyob resurslardan foydalanish imkoniyatlari sharoitida o`rganadigan fan. Shuning uchun eng ko`p yo`llarni qidirish samarali foydalanish nodir manbalar ya`ni eng past narxda maksimal natijalarga erishadigan dasturdir.
Iqtisodiy nazariyaning asosiy toifalaridan biri bu bozor. Bozor ko`p qirrali tushunchadir. Bozor iqtisodiyot nazariyasining ishlab chiqarish, taqsimlash, ayirboshlash va iste`mol kabi toifalari bilan chambarchas bog`liqdir. Ko`pincha "bozor" tushunchasi hamma bilganidek ishlatiladi va hech qanday izoh talab qilmaydi. Aslida, u bizning mamlakatimizda ham, chet elda ham juda ko`p turli xil talqinlarga ega.iqtisodiyotdir. Bozor iqtisodiyotida bozor aloqalari butun tizimni, uning hamma bosqichlarini: ishlab chiqarish, ayirboshlash, taqsimlash va iste`mol jarayonlarini hamda iqtisodiy munosabatlarining barcha sub`ektlarini qamrab oladi. Bozor iqtisodiyoti sub`ektlari tarkibig o`z mehnatini sotuvchilar ham, pirovard iste`molchilar ham, ssuda kapitali egalari ham kiradi.
Bozor iqtisodiyotini tartibga solish mexanizm asosan to`rtta tarkibiy qismdan iborat bo`ladi: narx, raqobat, talab va daromad
Bozor iqtisodiyoti o`zini o`zi tartibga solish, kengayti to`yintirish kabi maqsadlarni o`z oldiga qo`yadi. Davlatning bozorga ta`sirini o`rganish va to`g`ri tashkil etish jamiyat uchun judayam muhim sanaladi. Iqtisodiyot nazariyasi tarixida davlatning iqtisodiyotdagi roli masalasi ilmiy asosda dastlab A.Smit tomonidan o`rganilgan va tegishli nazariy ta`limot berilgan. A.Smitning “Xalqlar boyligining tabiati va sabablarini tadqiq qilish haqida” nomli kitobida bozor usullari orqali iqtisodiyotning o`zini-o`zi tartibga solishning zarurligi ta`kidlab o`tilgan. A.Smitning fikricha, xususiy tovar ishlab chiqaruvchilar bozori davlat nazoratidan to`liq ozod bo`lishi zarur. Bu qoidaga amal qilinsa, iste`molchilar talabiga mos ravishda ishlab chiqarishni tashkil qilish imkoni vujudga keladi. Bunda bozor vositasida tartibga solish, har qanday chetdan aralashuvsiz ishlab chiqaruvchilarni butun jamiyat manfaatlari uchun harakat qilishga majbur qiladi. Shuningdek O`zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimov o`zining
“O`zbekiston-bozor munosabatlariga o`tishning o`ziga xos yo`li” nomli kitobida:
“Bozor iqtisodiyoti-umumbashariy hodisa bo`lib, jahon sivilizasiyasi rivojlanishi yo`lidagi muqarrar bosqichdir. Tartibli asosga qurilgan bozorgina hozir xalqning ijodiy va mehnat imkoniyatini ro`yobga chiqarishga tekinxo`rlikni tugatishga, tashabbuskorlik va ishbilarmonlikni rivojlantirishga, manfaatdorlik va unutib yuborilgan xo`jayinlik tuyg`usini qayta tiklashga qodirdir”, deb ta`kidlab o`tgan.