Mavzu: Buxgalteriya hisobining paydo bo'lishi va tarixiy rivojlanishi

Hisobning har bir turi bir xil xo‘jalik operatsiyasini turli vaziyatlarda ko‘rib chiqadi, bu esa ayrim bosqichlarda uning foydalanuvchilarini qiziqtiradigan axborot oqimlarining kesishishini istisno qilmaydi. Bunga erishish hisobning barcha turlariga hos bo‘lgan muhim xususiyat, ya’ni o‘lchovlar:

Hisobning har bir turi bir xil xo‘jalik operatsiyasini turli vaziyatlarda ko‘rib chiqadi, bu esa ayrim bosqichlarda uning foydalanuvchilarini qiziqtiradigan axborot oqimlarining kesishishini istisno qilmaydi. Bunga erishish hisobning barcha turlariga hos bo‘lgan muhim xususiyat, ya’ni o‘lchovlar:

- natura;

- mehnat;

- pul o‘lchovlaridan foydalanish tufayli mumkin bo‘ladi.

2. Buxgalteriya hisobining maqsadi va vazifalari.

Buxgalteriya hisobining predmeti – korxonani xo‘jalik mablag‘lari va ularni tashkil topish manbalarini, ularni xo‘jalik jarayonlari natijasida o‘zgarib borishlarini yoppasiga, uzluksiz, qonun-qoidalarga asosan hujjatlarda to‘liq, aniq, to‘g‘ri aks ettirib borishni o‘rganish.

Xo‘jalik subyektlari buxgalteriya hisobini 2016 yil 14 aprelda qabul qilingan yangi tahrirdagi O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonuniga asoslanib yuritadilar.

Buxgalteriya hisobini yuritishdan maqsad nima?

Buxgalteriya hisobini yuritishdan asosiy maqsad bu – moliyaviy hisobotni to’liq va ishonchli shakllantirishdir.

Moliyaviy hisobot korxonaning moddiy ahvoli haqida ma’lumotlarni aks ettiradi.

Moliyaviy hisobot shakllari:

• Buxgalteriya balansi (aktivlar, xususiy kapital va majburiyatlar);
• Moliyaviy natijalar to’g’risidagi hisobot (daromad va xarajatlar).
• Pul oqimlari to’g’risidagi hisobot;
• Xususiy kapital to’g’risidagi hisobot.

Buxgalteriya hisobining asosiy vazifalari deb quyidagilarni belgilash mumkin:

• korxona, tashkilot va muassasalarning xo‘jalik faoliyatida sodir bo‘ladigan jarayonlarni kuzatib borish;
• kuzatish natijasida olingan ma’lumotlarni miqdor ko‘rsatkichlarda ifodalash;
• korxona, tashkilot va muassasalar xo‘jalik faoliyatida sodir bo‘ladigan jarayonlarni hujjatlarda aks ettirish;
• korxona, tashkilot va muassasalar xo‘jalik faoliyati ustidan uzluksiz nazorat olib borish va unga ta’sir etish;
• buxgalteriya hisobi hisobvaraqlarida aktivlarning holati va harakati, mulkiy huquqlar hamda majburiyatlarning holati to‘g‘risidagi to‘liq hamda aniq ma’lumotlarni shakllantirish;
• samarali boshqarish maqsadida buxgalteriya hisobi ma’lumotlarini umumlashtirish;
• moliyaviy, soliqqa doir va boshqa hisobotlarni tuzishdan iboratdir.