Mavzu: Davlat boshqaruvi tushunchasi. Reja: Davlat boshqaruvi va ularning turlari

Markazlashganlik ijro hokimiyati organlari tizimining yagonaligidan kelib chiqadi. Markazlashtirganlik - quyi turuvchi organlarning yuqori turuvchi organlarga bo`ysinishi, yuqori turuvchi organlar normativ hujjatlarining quyi organlar uchun majburiyligida, ayrim hollarda yagona predmet va vakolatlar doirasida birgalikda faoliyatni amalga oshirishda yaqqol namoyon bo`ladi.
Markazlashmaganlik esa, qonunchilik aktlari bilan ma'lum bir ijro hokimiyati organi zimmasiga faoliyat predmeti va vakolatlarning yuklatilishi bo`lib, tashqaridan (yuqori turuvchi organning) aralashuvisiz mustaqil amalga oshirishdir. Bunda vertikallik bo`yicha faoliyat predmeti va vakolatlarning taqsimlanishi, mavjud bo`lmaydi;
5) ijro hokimiyati sohasida funksiyalar va vakolatlarning taqsimlanganligi prinsipi.
Ushbu prinsip ijro hokimiyati organlari faoliyatining predmeti va vakolatlar doirasining tizimga kiruvchi organlar o`rtasida taqsimlanishini belgilab beradi. Har bir ijro hokimiyati organi aniq faoliyat va vakolatlar doirasiga ega bo`ladi, undan tashqariga chiqishga yo`l qo`yilmaydi;
6) ijro hokimiyati organlari faoliyatining kollegiallik va yakkaboshchilik asosida tashkil etilishi prinsipi.
Mazkur prinsip ijro hokimiyati organlarini tashkil etishda va ular faoliyatini amalga oshirishda, davlat boshqaruv faoliyatining muhim masalalarini hal etishda jamoa fikrining hisobga olinishini ta'minlaydi. Shu maqsadda, ijro hokimiyati organlari tizimida turli xildagi maslahat, muvofiqlashtiruvchi kengash va hay'atlar tashkil etiladi. Masalan, O`zbekiston Respublikasida deyarli barcha vazirliklar va davlat qo`mitalari tizimida Kengash va Hay'atlar faoliyat ko`rsatadi.
Shu bilan birga ijro hokimiyati organlari faoliyatida yakkaboshchilik ham mavjuddir. Yakkaboshchilik - ijro etish va farmoyish berish faoliyatini amalga oshirishda, shuningdek, tegishli boshqaruv tartibini o`rnatishda zarur bo`lgan intizomni ta'minlashga xizmat qiladi.
Kollegiallik – boshqaruv qarorlarini qabul qilishda foydalidir, yakkaboshchilik esa – davlat-boshqaruv faoliyatining ajralmas belgisidir.
Ijro hokimiyati organlarini tashkil etish va ular faoliyatining asosiy prinsiplariga xalq hokimiyatchiligi, oshkoralik, insonlar va fuqarolar huquqlari va erkinliklarini ta'minlash, javobgarlik kabi prinsiplarni ham kiritishimiz mumkin.
Ijro hokimiyati organlarining turli darajalarda tashkil etilishi sababli va faoliyatining keng qamrovli xususiyatga ega ekanligini inobatga oladigan bo`lsak, ularni bir necha asoslarga qarab guruhlarga ajratish, ya'ni tasniflash mumkin.
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga asoslanib, ijro hokimiyati organlarini quyidagi turlarga bo`lish mumkin:

1.