Diqqatni biror bir obyektga tanlab yo’nalishiununi fenomenologik harakteridir. Bunday fenomemenologik harakteristikada ham diqqatning tabiati va xususiyatlari ochilmay qolaveradi
S.L.Rubinshteyn
K.D.Ushinskiyning fikricha diiqat ruhiy hayo-
timizning shunday yagona eshiigidirki, ongimizga kiradigan barchasi shu eshik orqali o’tib kiradi. Diiqqat obyektni to’la va aniq idrok qilish qobiliyatiga ega. Ziyraklikning qator sabablariga oldin idrok qilingan obyekt izlarining ahamiyatidan tashqari, Ushinskiy taassurotning kuchi va to’plangan aktlarni boshqara olishni ko’rsatadi. Bolaning rivojlanishi uning diqqatini to’g’ri yo’nal-
tira bilishligini Ushinskiy ko’rsatadi.
Diqqatning pedagogik psixologiyada o’rganilishi
L.S.Vigotskiy diqqat muammosini o’rganishda ijtimoiy va genetik nuqtayi nazaridan yondashdi. Ixtiyoriy diqqqatni tasqi simmular vositasida nutq funksiyasini yo’naltirish deb tushuntirdi. A.N.Leontev bolalarda diqqat formalarini tahlil qilib, 3ta bosqich mavjud ekanligini ko’rsatdi.
1. Natural bevosita, to’g’ridan to’g’ri aktlardan iborat.
Bola o’z xulq atvorini o’zi boshqara boshlaydi
Tashqi belgining ahamiyatini egallash, tushuna bilishlar turadi.
Bu bosqich boshlang’ich ta’limda asosiy rol oynaydi.
Tashqi taassurotlarning ichki tasirlariga aylanish jarayoni bilan bog’liq bo’lib bu asosan katta yoshdagi kishilarda bo’ladi
Diqqatni boshqarish va uni tarbiyalash, o’quvchilarda rivojlanish masalasi I.V.Staxov tomonidan atroflicha o’rganilgan.
Psixolog N.V.Kuzminaning fikricha, o’qituvchilarning dars davomida berayotgan bilimini qanchalik o’zlashtira olishini tekshirib, bunda asosiy va yetakchi jarayonni diqqat o’ynaydi. Shunung uchun ham ta’lim tarbiya jarayonida hammadan avval tarbiyachi o’quvchining diqqatini torta bilishlik tarbiyachining asosiy maqsadi bo’lishi kerak. Bu esa o’qiladigan materialni o’qituvchi puxta bilishni talab qiladi. Bundan kelib chiqadiki diqqatning tarbiyalanishi va shakllanishi ham vujudga keladi.
Shunday qilib, obyektiv voqelikdagi narsa va hodisalar, subyektiv kechinmalar
Diqqat obyekti bolib hisoblanadi. Diqqat jarayonida ongning voqelikka nisbatan tanlab munosabatda bo’lish xususiyati namoyon bo’ladi. O’quvchi biror obyektga diqqat qilar ekan, ayni bir paytda qolgan narsa va hodisalarni ong doirasidan chetda qoldirmaydi.
E’tiboringiz uchun rahmat!
Tuzuvchi:
IBROHIMOV DOSTONBEK
Do'stlaringiz bilan baham: |
