Mavzu: Dispersion tahlil asoslari Reja

n₁
 x 2

1
 1
âà  ²  ^x

0

0
n₀
^{ x}0 ^

2
 1

formularar yordamida hisoblanadi.

n₁ va n₀ - tajriba va nazorat obyektlari soni (misolimizda n₁ = n₀).
-tajriba



x
1

x
o‘rtacha ko‘rsatkichining standart xatosi,
0
- nazorat to‘plam o‘rtachasining

standart xatosi. Yuqoridagi misolimizda

^x1 <sup> 6.8 kg;

õ</sup> 0 ^{ 5,2 kg; }

x
1

 0.4; 

x
0
 0.3;

^t haq ^
_ 1,6
0,5

 3,2 . Uch sigma





1

0
qoidasiga binoan t_haq  t_kritik . Demak, nol-gipoteza rad qilinadi, ultrabinafsha nurlar bilan hayvonlarni nurlantirish ularning semirishiga ijobiy ta’sir etishi shak- shubhasizdir.

9.24-formulada
² va
² bosh to‘plam dispersiyasining tanlanma baholari

bo‘lgani uchun solishtirilayotgan tanlanmalar hajmi turlicha bo‘lsa (n₁n₀) bu ifodani quyidagicha yozish mumkin:
^thaq ^

Bu yerda: х₁ va х₀ - tanlanma o‘rtachalar;

i 0
bahosi:
 ² - umumiy dispersiyaning tanlanma

 ² 

^(xi1
^{ x}1^{)2 } _^(x n₁  n₀  2

^{ x}0 ⁾²

bo‘lgani uchun tanlama o‘rtachalar orasidagi

farqning standart xatosi quyidagi ifodaga teng bo‘ladi:

^{ ( x}1 ^{ x} 0 ^{) }
(9.25)

Masalan, Toshkentdagi Eski Juva va Qo‘yliq bozorlarida qo‘y go‘shti baholarining barqarorligini tekshirish maqsadida 2005 yil avgust oyida tanlanma tekshirish o‘tkazilgan. Birinchi bozorda 20 ta sotuvchilar kuzatilib, 1 kg go‘sht

o‘rtacha bahosi x₁ 1500 so‘m, kvadratik o‘rtacha tafovut
₁ = 300 so‘m bilan

aniqlangan. 2-nchi bozorda 16 ta sotuvchilar kuzatilib, o‘rtacha baho х ₂ 1350

so‘m, kvadratik o‘rtacha tafovut  ₂ = 243 so‘m topilgan.

Test.
1. Statistika deganda –
a. ommaviy hodisalar to’g’risidagi ma’lumotlarning hisobini yurituvchi statistik tashkilotlar faoliyati tushuniladi
b. Davlat, jahon miqyosida statistik to’plamlar, oynomalarda chop etiladigan statistik raqamlar tushunidladi
c. ilmiy fanlar qatoriga kiruvchi fan tushuniladi d. barcha javoblar to’g’ri
2. Statistikaning predmeti –
a. ommaviy hodisa va jarayonlarning miqdoriy tomonlarini ularning sifat tomonlari bilan uzviy ravishda bog’langan holda o’rganadi
b. alohida hodisa va jarayonlarning miqdoriy tomonlarini ularning sifat tomonlari bilan uzviy ravishda bog’langan holda o’rganadi
c. muhim hodisa va jarayonlarning miqdoriy tomonlarini ularning sifat tomonlari bilan uzviy ravishda bog’langan holda o’rganadi
d. to’g’ri javob yo’q
3. Statistikaning o’rganish ob’ekti –
a. tabiiy hodisalar b. alohida hodisalar
c. ommaviy hodisalar d. yakka hodisalar
4. Ulkan sonlar qonunining mohiyati
a. Statistik to’plamning hajmi qanchalik katta bo’lsa, to’plam birliklari o’rganilayotgan qonuniyatni shunchalik tarqoq namoyon etadi
b. Statistik to’plamning hajmi qanchalik katta bo’lsa, to’plam birliklari o’rganilayotgan qonuniyatni shunchalik yaqqol namoyon etadi
c. Statistik to’plamning hajmi qanchalik kichik bo’lsa, to’plam birliklari o’rganilayotgan qonuniyatni shunchalik tarqoq namoyon etadi
d. Statistik to’plamning hajmi qanchalik kichik bo’lsa, to’plam birliklari o’rganilayotgan qonuniyatni shunchalik yaqqol namoyon etadi
5. Statistik to’plam – bu
a. ma’lum bog’lanishda har xil sifatga ega bo’lgan birliklar to’plami tushuniladi
b. ma’lum bog’lanishga ega bo’lmagan birliklar to’plami tushuniladi
c. ma’lum bog’lanishda bir xil sifatga ega bo’lgan, ichki o’zgaruvchanlik majud bo’lmagan birliklar to’plami tushuniladi
d. ma’lum bog’lanishda bir turdagi sifatga ega bo’lgan birliklar to’plami tushuniladi
6. Davlat statistikasining asosiy printsiplari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan
a. ishinchlilik, xolislik, beg’arazlik
b. dolzarblik, qiyosiylik, barqarorlik
c. qulaylik, ochiq-oydinlik, oshkoralik
d. noto’g’ri javob yo’q
7. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 8-sonli “O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi faoliyatini tashkil etish to’g’risida” gi qarori qachon qabul qilingan
a. 2003 yil 10 yanvar b. 2003 yil 8 yanvar
c. 2002 yil 12 yanvar d. 2002 yil 6 yanvar
8. O’zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasining 433-sonli “O’zbekiston Respublikasining xalqaro amaliyotda qabul qilingan hisob va statistika tizimiga o’tish bo’yicha Davlat dasturi” to’g’risidagi qarori qachon qabul qilingan
a. 1994 yil 24 avgust 209
b. 1993 yil 2 sentyabr
c. 1992 yil 6 avgust
d. 1994 yil 17 noyabr
9. O’zbekiston Respublikasida statistika faoliyati tizimining ierarxiyasi qanday
a. O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi; statistika boshqarmalari; statistika bo’limlari
b. O’zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo’mitasi; Qoraqalpog’iston respublikasi statistika departamenti; statistika boshqarmalari; statistika bo’limlari
c. O’zbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi; Statistika departamenti; statistika boshqarmalari; statistika bo’limlari
d. to’g’ri javob yo’q
10. Statistik kuzatishning qanday shakllari mavjud?
a. yoppasiga, qisman
b. hujjatli, og’zaki
c. statistik hisobot, maxsus uyushtirilgan kuzatish
d. tanlab kuzatish, qisman kuzatish