Mavzu: elektr energiyasi ishlab chiqarish

13-MA’RUZA
MAVZU: ELEKTR ENERGIYASI ISHLAB CHIQARISH.
Reja

1. 
   Elektr energiyasi ishlab chiqarishning an’anaviy va muqqobil usullari.
   
2. 
   Katta quvvatli elektr stansiyalarning ekologik muvozanatga ta’siri.
   
3. 
   Elektr uzatish liniyalari va uning elementlari.
   
4. 
   Yuqori va past kuchlanishli elektr uzatish liniyalari.
   
5. 
   Taqsimlash stansiyalari.
   
6. 
   Elektr energiyasini uzatishning samaradorligi.
   

Energetika insoniyat ijtimoiy-iqtisodiy faoliyatining eng asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lib mavjud tabiiy va sun’iy energetika zahiralaridan foydalanish masalalari bilan shug’ullanadi. Elektro-energetika ham ana shu energetika yo’nalishining sohalaridan biri bo’lib, birlamchi energiya manbalaridan elektr energiyasini ishlab chiqarish va undan foydalanish bilan shug’ullanadi.
Fan va texnika taraqqiyoti, ishlab chiqarish texnologiyalarining rivoji, sanoatning va axoli turmush darajasining uzluksiz rivojlanib borishi energiyaga, ayniqsa elektr energiyasiga bo’lgan talabning ortib borishiga olib keladi. Turli zamonlarda birlamchi energiya zahiralari turlaridan (o’tin, ko’mir, neft, gaz, yadro energiyasi va hokazo) foydalanish darajalari turlicha bo’lganidek, elektr energiyasi ishlab chiqarishdagi birlamchi energiya manbalarining turi ham o’zgrib turadi. Masalan 1-jadvalda o’tgan asrning 70-yillarida va 21-asrning birinchi o’n yillik- lari davrida jahon elektroenergetika sanoatida elektr energiyasi ishlab chiqarishdagi birlamchi energiya zahiralaridan foydalanish darajalari ko’rsatilgan, ma’lumotlar manbai³⁴ 2016 Key World Energy Statistics 24 IEA 2016.
Jadvaldan ko’rinib turibdiki so’nggi 30 yil davrida jahonning elektroenergetika quvvati deyarli 4 baravar ortgan. Bunda asosan tabiiy gazdan, gidroenergetik resurslardan, atom energiyasidan va energiyaning muqobil manbalaridan (asosan shamol va quyosh energiyasi) foydalanish darajasi ortib borgan. Agar 1973 yilda elektr energiyasi ishlab chiqarishda birlamchi energiya manbai sifatida foydalanilgan organik yoqilg’ilarning hissasi 75,2% tashkil etgan bo’lsa, 2013 yilda bu ko’rsatkich 66,7 % n tashkil etgan.
1-jadval