Mavzu; Energiya auditi tekshiruvlarida energiya va resurslarini o`lchanadigan parametrlari va ularni o`lchashga qo`yiladigan talablar

Andijon mashinasozlik inistituti. elektrotexnika fakulteti k.96.21 gurux talabasi To’ranazarov Xayrullo.
Mavzu; Energiya auditi tekshiruvlarida energiya va resurslarini o`lchanadigan parametrlari va ularni o`lchashga qo`yiladigan talablar.
Reja:

• Energiya auditi tekshiruvlarida energiya va resurslarini o`lchanadigan parametrlari va ularni o`lchashga qo`yiladigan talablar.

Yoqilg’i-energetika resursining barcha iste`molchilari uchun energetika tekshiruvlarini o`tkazishda quyidagi kattaliklar va energiya va resurslarni parametrlarni o`lchash orqali quyidagi tadbirlar amalga oshiriladi:
Elektr energiyasi sarfini aniqlashda hozirgi kunda elektron (raqamli) hisoblagichlardan foydalaniladi. Bu hisoblagichlar vazifasiga ko`ra bir ta`rifli, ikki tarifli va ko`p ta`rifli hisoblagichlarga bo`linadi. Bir ta`rifli hisoblagichlar asosan elektr energiyasiga to`lovni amalga oshiradi. Ikki ta`rifli hisoblagichlar elektr energiyasi sarfi bilan birga maksimum quvvat istemolini aniqlaydi va to`lovini aniqlab beradi. Ko`p ta`rifli hisoblagichlar bir nechta miqdorlar to`lovini amalga oshirish uchun qo`llaniladi. Zamonaviy elektron hisoblagichlar elektr energiyasi istemolini xarakterlovchi o`nlab qiymatlarni qayd qilish imkonini beradi. Hisoblagichlar bir fazali yoki uch fazali bo`ladi. Elektron hisoblagichlarni tekshirishda quyidagilarga e`tiborni qaratish kerak:
Xisoblagich tipi – induktsion yoki elektron;
O`lchanadigan energiya turi – aktiv yoki reaktiv;
Nominal kuchlanishi, nominal tok va maksimal tok;
Sezish chegarasi;
Aniqliq sinfi;
Tariflar soni-bir ta`rifli, ikki ta`rifli, ko`p ta`rifli;
Ma`lumotlarni qayd qilish va saqlash imkoniyati;
Avtomatlashtirilgan qaylov tizimlari tarkibida qo`llash imkoniyati;
Bevosita yoki o`lchov transformatori orqali ulanadi;
Hisoblagich tekshiriligan vaqtlar orasi;
Hisoblagich o`lchov vositalari davlat reestriga kiritilgan bo`lishi kerak.
Energetic audit tekshiruvlarining muhim qismlaridan biri istemol qilinayotgan elektr energiyasi sifat ko`rsatkichlarini tahlil qilish hisoblanadi. Xozirgi kunda elektr energiyasi sifati ko`rstakichlarini aniqlash bo`yicha MHD davlatlari uchun (GOST 32144)-2013 davlvtlararo standart va xalqaro standart EN 50160:2010, NEQ evropa standarti amal qilmoqda. Bu standartga ko`ra elektr enrgiyasi sifati ko`rsatkichlari 10 ta asosiy va 5 ta qo`shimcha ko`rsatkichlarga ajratilgan.
Elektr energiyasining asosiy sifat ko`rsatkichlariga quyidagilar kiradi:
1) kuchlanishning og’ishi (δU, %);
2) kuchlanishning eng chetga chiqishi (δUt, %);
3) kuchlanish tebranishi (ψ, %);
4) kuchlanishning nosinusoidalligi koeffitsienti (knsU, %);
5) juft (toq) n- garmonik tashkil etuvchining koeffitsienti (kU(n), %);
6) teskari ketma-ketligidagi kuchlanish koeffitsienti (k2U, %);
7) nol ketma-ketlikdagi kuchlanish koeffitsienti (k0U, %);
8) kuchlanish yo`qolishini davomiyligi (Δtpr, s);
9) impulsli kuchlanish (Uimp, V, kV);
10) chastotani og’ishi (Δf, Gts).
Elektr energiyasining qo`shimcha sifat ko`rsatkichlari asosiy sifat ko`rsatkichlarni boshqa shakli ba`zi meyyoriy hujjatlarda qo`llaniladi. Bu ko`rsatkichlar quyidagilar:
1) kuchlanishni amplituda modulyatsiyasi koeffitsienti (kmod);
2) fazalararo kuchlanishni nobalansligi koeffitsienti (kneb.m);
3) faza kuchlanishini nobalansligi koeffitsienti (kneb.f).
Elektr energiyasi sifati ko`rsatkichlarining energiya samadorlik ko`rsatkichlariga salbiy ta’siri o`ganiladi. Tekshiruv yakunida sifat ko`rsatkichlarini yaxshilash bo`yicha tavsiyalar ishlab chiqiladi.