Мавзу: Фалсафа фанининг предмети, ма=сади, вазифалари ва муаммолари

ESTETIKA - (yun.aistethikos - hissiy idrok, sezgi) 1)voqelikni hissiy ta’sirchan,emotsional o‘zlashtirish; 2)estetik faoliyat qonuniyatlari to‘hriidagi fan,nafosatlik.estetikaga oid dastlabki ta’limotlar miloddan avvalgi 2-3 ming yil muqaddam Qadimiy Misr, Hindiston, Xitoyda Aflotun, Arastu, rimlik Lukresiy, Gorasiy singari mutafakkirlarning asarlarida har tomonlama rivojlandi. Markaziy Osiyoda ham o‘ziga xos estetik g‘oyalar vujudga keldi. Tasavvufona qarashlar keng yoyildi. O‘rta asrlar Yevropasida Avgustin, Foma Akvinskiyning fikrlari keng yoyildi.Nemis mutaffakirlaridan Lessing, Gerder, Gyote, Shiller san’atda haqqoniylik g‘oyasini ilgari surdilar. XVIII asr o‘rtalarida nemis ma’rifatparvari Aleksandr Baumgarten (1714-1762) estetikani alohida fan deb hisobladi.va uning san’atda yorqin namoyon bo‘lishini ko‘rsatdi. Estetik fan sifatida estetik tafakkur tarixi, estetikaning metodologik muammolari va estetik tarbiya masalalarini o‘z iiga oladi. Estetika milliy istiqlol g‘oyasi, sosiologiya, san’atshunoslik, psixologiya, pedogogika kabi fanlar bilan uzviy bog‘langan.
ESTETIK DID - voqea hodisalarning estetik sifatlarini idrok etish va baholash jarayonida olinadigan qoniqiy yoki qoniqmaslik tuyg‘usi, estetik mezon. Estetik did insonning fikr mulohazalari, xulq atvori, xatti harakatlari, moddiy va ma’naviy ijod mahsulotlarida o‘z ifodasini topadi. Estetik did zaminida go‘zallikni hunuklikdan ajrata bilish va undan beg‘araz shodlanish hamda lazzatlanish yotadi. Estetik did odamlarning dunyoqarashidan, ayniqsa, estetik qarashlaridan ajralmagan holda amal qiladi. Estetik didning zidditli tabiati haqida dastlab Kant munosabat bildirgan edi. Estetik did badiiy did bilan bog‘liq bo‘lib, ko‘p jihatdan uning ustiga quriladi, lekin u bilan qo‘shilib ketmaydi.
ESTETIK MUNOSABAT - subyekt bilan obyekt o‘rtasidagi o‘zaro harakat va o‘zaro ta’sirning maxsus to‘rini anglatuvchi falsafiy tushuncha. Estetik munosabat nafosatli ob’ektdir. Aslini olganda, nafosatli bo‘lmagan narsalarning o‘zi yo‘q. Muayyan shart-sharoitda har qanday narsa, voqea-hodisa nafosatli tabiatga ega bo‘lib, estetik munosabat va nafosatli baho obektiga aylanishi mumkin. Lekin ular ma’lum bir talablarga javob berishlari kerak: birinchidan, aniq his tuyg‘u, sezgi idrok qobiliyati va imkoniyatiga ega bo‘lishi, ikkinchidan, u yoki bu voqea-hodisa insoniy aloqalar va munosabatlarga kirishib, ijtimoiy ahamiyat kacb etishi kerak. Shundagina muayn voqea-hodisa estetik munosabat obektiga aylanadi, ya’ni u o‘z qadrini topadi, baholash esa voqea-hodisalarning qadri yoki ijtimoiy ahamiyatini anglashning maxsus shaklidir.
ESTETIK ONG - olamni estetik anglash, dunyoga inson munosabatining sub’ektiv tomoni. U ijtimoiy ong shakllaridan biri sifatida axloqiy ong, siyosiy ong, huquqiy ong, diniy ong, falsafiy ong kabi ijtimoiy hodisalar bilan bir qatorda turadi. Estetik ong ma’naviy ruhiy voqea hodisalar bilan bir qatorda turadi. Estetik ong ma’naviy ruhiy voqea-hodisalar majmui bo‘lib, ular ijtimoiy hayot zaminida vujudga keladigan estetik his, estetik did, fikr, orzu qilish nazariy qismini anglatadi. Estetik ong axloqiy ong bilan barobar tarzda, ijtimoiy ongningboshqa shakllaridan oldin vujudga kelgan. Estetik ongning rivojiga san’at ta’sir kuchining tobora ortib borishini ham ta’kidlash kerak. Estetik ong odamlarning mehnat faoliyati, uning natijalari, moddiy va ma’naviy qadriyatlarida o‘z ifodasini topadi.