Mavzu: Falsafa (Mantiq. Etika. Estetika) fanidan topshiriqlar

5-topshiriq. Кlaster asosida berilgan savolga javob bering



Yer yuzida tinchlikni ta’minlash va yalpiqirg‘in urushlarni oldini olish(urush va tinchlik muammosi)



Global muammolarning falsafiy tahlili va yechimlari

Aholi sonining ortib borishi bilan ishlab chiqarish rivojlanishi mutanosibligiga erishish (demografik muammo

Atrof muhitni samarali muhofaza qilish (ekalogik muammo)




Yer yuzi aholisini zarur oziq-ovqat va energiya manbalari bilan ishonchli taminlash xavfli kasalliklarni bartaraf etish ochlik qashshoqlikni tugatish uchun yuksak rivojlangan va ulardan keyinda qolgan mamlakatlar o‘rtasidagi keskin farqni bartaraf etish Inson ma’naviy-axloqiy muhitini ta’minlash (etikologiya muammosi)

Hozirgi zamonda umumbashariy muammolari-bu insoniyat svilizatsiyasining tarraqqiyoti bilan bog‘liq bo‘lgan eng muhim va asosiy muammolardir










Global muammolarning falsafiy tahlili, ularning mohiyati, sabablari va yechimlarini o'rganishda yordam beradi.


6 - topshiriq. «Blits-so‘rov» savollarining jadvali.
Savollarga to‘liq javob berishga harakat qiling.

№	Savollar	Javoblar
1.	Totalitar va demokratik tizimlarda inson maqomi.	Totalitar tizimlar, hukumatning absolut ta'sirga ega bo'lgan va insonlarning o'zgurliklari va huquqlarini cheklab qo'ymoqda bo'lgan tizimlardir. Bu tizimlarda hukumat yoki rejim tomonidan hukmdorlik absolut tartibda amal qiladi, mediamuassisalar, siyosiy partiyalar va muhit tashkilotlari esa hukumatning nazoratida bo'lib, o'zgurlarsizligi, rivojlanishni cheklash va fikrlarni cheklash maqsadida ishlaydi. Demokratik tizimlar esa inson maqom va huquqlarini himoya qilish, o'zgurlarni ta'minlash va jamoatning qatnashuvini o'rganishga asoslangan tizimlardir. Bu tizimlarda hukumat kuchlarini cheklash, adolat, qonunlar bilan ta'minlash, siyosiy partiyalar va media erkinligi, fikr birliktashi, o'zgurlik va tanqidiy fikr ifodasi, erkli vaqtincha boshqarish prinsiplari asosida amal qilish kabi tamoyillar o'rnini oladi.
2.	Inson ijodi va san’at simvolizmi.	Inson ijodi va san'at simvolizmi, insonning ma'naviyatini ifodalash, dunyoqarashi, ideyalar, hissiyotlar, fikrlar va xayollar bilan bog'liq bo'lgan san'at asarlarida paydo bo'ladi Inson ijodi, insonning ma'naviyatini ifodalash, uning unumdorligini va dunyoqarashi bilan bog'liq tushunchalarni tasvir etishda asosiy vazifasini bajaradi. San'at simvolizmi esa asarlar orqali ifodalangan tushunchalarni tahlil qilish va tushuntirishda ishlatiladigan simvollar, rasmli ifodalar, ranglar, obrazlar, xarakterlar, qiyofalar va boshqa belgilar jamlanmasidir.
3.	Inson va virtual voqelik.	Inson va virtual voqelik (virtual haqiqat) konseptlari, insonning realiyat bilan sanal dunyo orasidagi aloqasini ifodalaydi. Inson, jismoniy va ma'naviy yaratik sifatida real dunyoda mavjud bo'lgan ma'lum bir mavzuga oid tajribalar va bilimlar bilan tanishadi. Uning hissiyotlari, tushunchalari, fikrlari va hissiy aloqalari o'ziga xos va haqiqiy dunyo bilan bog'liqdir. Virtual voqelik esa, texnologik asoslar yordamida yaratilgan sanal dunyolarni ifodalaydi. Bu sanal dunyolar, kompyuter texnologiyalari, virtual haqiqat qurilmalari, xususiy o'yinlar, ijtimoiy tarmoqlar, virtual o'zaroqiyliklar va boshqa texnologiyalar yordamida insonlarga o'zining o'ziga xos virtual tajribalarni taqdim etish maqsadida yaratiladi.
4.	Go‘zallik tuyg‘usining biologik asoslari.	Go'zallik tuyg'usining biologik asoslari, insonning evolyutsioner tarbiyasi, genetika va biologik faktorlarga bog'liqdir. Simetriya: Bir kishi yuzida, jismonida yoki boshqa qismlarida paydo bo'lgan simetriya go'zallik tuyg'usini chaqiradi. Orqa tasvir: Insonlarda yuzning orqasi, ajoyib qismi hisoblanadi va go'zallik tuyg'usini kuchaytiradi. Tegishlar: Insonning tog'larini yahshi saqlab qolish va turg'unliklarining mavjudligi go'zallik tuyg'usini oshiradi Jinsiy Xususiyatlar: Jinsiy organlarning jismoniy rivojlanishi va turlicha jinsiy xususiyatlarning mavjudligi, insonlarda go'zallik tuyg'usini shakllantiradi. Yuqori oqim: Go'zallik tuyg'usining biologik asoslari o'rtasida yuqori oqim ham muhim ahamiyatga ega.
5.	Avesto asosida insonga munosabatni belgilash.	Avesto asosida insonga munosabatni belgilashning bir nechta muhim tamoyillari mavjud: Aniqlilik: Avesto, oniqlilikni, yaxshi niyat, xalqaro hurmat, adolat, mehnat va do'stlarlik asosida qayta qurishni tavsiya qiladi. Ijodkorlik: Avesto, insonlarga faol va ijodkor bo'lishni, tabiat bilan hamkorlik qilishni tavsiya qiladi. Adolat va xalqaro hurmat: Avesto, adolatning muhimligini ko'rsatadi va insonlarni adolat tizimiga amal qilishga chaqiradi. Fitnat va sharaf: Avesto, fitnat, og'irlik, fitnadorlik, iztirob, zo'ravonlik va jinoyatlar bilan kurashishni tanqid qiladi. Do'stlarlik va hamkorlik: Avesto, insonlar orasidagi yaxshi do'stlarlik, kelishuv va hamkorlik asosida o'zaro munosabatlarni kuchaytiradi. Mazkur xususiyatlar asosida, Avesto insonning munosabatlarida hurmat, adolat, hamkorlik, ijodkorlik, oniqlilik va sharafni rag'batlantiradi.
6.	Inson eng oliy qadriyat.	Inson eng oliy qadriyatni insonning turli imkoniyatlari, xususiyatlari va javobgarliklari asosida olishi bilan bog'liqdir. Bu qadriyat, insonning fikrlash, ta'lim olish, ijodiylik qilish, maqsadli hayot olib borish, xalqaro hamkorlik va o'zini ifodalashga imkon beradi. Eng oily qadriyat, insonning jismoniy va ruxiy tarbiyasi bilan bog’liqdir. Bu qadriyat insonning etik huquqlarini bilish, qo’llab-quvvatlash, xalqaro hurmat va o’zining huquqlarini va boshqalariga hurmat qilishini o’z ichiga oladi.
7.	Ongning mohiyati.	Ongning mohiyati (mohiyat-i ong), felsefi mohiyatning bir turi hisoblanadi va fikr-mantiqiy konseptlardan biridir. Bu mohiyat, "o'zgarishlarga yo'l qo'yish" va "yaxshilikga yo'l qo'yish" tasavvurini ifodalayadi. Ongning mohiyati, felsefada genellikle "oligarkhik etika" va "yaxshi huquq"ga bog'liq mazkur tasavvurlarga asoslangan. Bu mohiyatning boshqa nomlari va shakllari ham mavjud bo'lishi mumkin. Ongning mohiyati asosan iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va jamiyatni to'g'ri ishlatish, insonlarning huquqlarini muhofaza qilish, adolat va jamiyatni rivojlantirishga asoslangan. Bu mohiyatda, o'zgarishlar va harakatlar, insonlar orasidagi barcha munosabatlarda yaxshi va adolatli kelishuvlar yaratishga qaratiladi.
8.	Feyerbaxning antropologizmi.	Feyerabend baxning antropologizmi, Avstriyalik filozof Paul Feyerabend tomonidan o'rnatilgan bir falsafa yuksaluvchisidir. Metodologik Anarsiya: Feyerabend, ilmdagi metodologik monizm, yani faqatgina to'g'ri ilmiy usul mavjudligini tasavvur etishning amal qiladigan bo'lmaganini aytadi. Ilm va Madaniy Munosabatlar: Feyerabendga ko'ra, ilm madaniy va ijtimoiy ko'rinishlar bilan bog'liq bo'lmagan holda rivojlanmaydi. Ilmiy Da'volashlar bilan Hukmdorlik Munosabatlari: Feyerabend, ilmdagi da'volashlarning siyosiy, iqtisodiy va ideologik ta'sir bilan qattiq bog'liq bo'lganini ta'kidlaydi. Madaniy Murakkablik: Feyerabend, turli madaniyatlaridagi ilm tushunchalari va amaliyotlari bir-biridan farqli bo'lishi mumkinligini ta'kidlaydi.
9.	Inson hayotining ma’nosi	Inson hayotining ma'nosi, insonning varoqqa kelishi bilan boshlangan hayot davridan iborat bo'ladi. Bu davr, odamlarning tashqi dunyoda mavjud bo'lganliklarini anglab turish, o'zlarini rivojlantirish, maqsad va ma'nolarni aniqlash, mavjudotdagi joylarini topish va boshqalarga yordam berish bilan bog'liqdir. Inson hayotining ma'nosi, har bir kishiga, ularning o'zlarining insoniy, madaniy, diniy, filosofik anlayishlari va shaxsiy tajribalari bilan bog'liqdir. Hayotning ma'nosi insonning o'zining maqsadlarini aniqlash, qadrlovchi qadrlanish, maqsadga erishish, ruhiy rahot topish, insoniyatga foyda keltirish va o'zining shaxsiy rivojlanishiga asoslangan.
10	Suqrotning «O‘zingni bilsang, olamni bilasan» fikrini qanday izohlaysiz?	Suqrotning "O'zingni bilsang, olamni bilasan" fikri, bir necha farqli izohlar va tushunishlarni o'z ichiga oladi Insonning O'zini Tushunishi: Bu izoh, insonning o'zini tushunishining olamni tushunishining boshlang'ich qadamini bildiradi. O'zini Bilish va Olamni Tushunish: Bu izoh, o'zini bilishning olamni tushunishning boshlang'ich sharti bo'lib, o'zning bilim, ilm, tajriba va ma'rifat orqali olamning tabiatini, xususiyatlarini va olaylarini tushunishga erishishga talab qiladi. O'z Va Olamning Uyg'unligi: Bu izoh, o'z va olam o'rtasidagi uyg'unlik va bog'liqlikni ifodalaydi. Insonning o'zini tushunishi va bilish orqali, ulamning uning shaxsiy va jismoniy o'zgarishlari bilan ham bog'liq bo'lganligini anglaydi. Olamning Ma'rifatga Ochiq Bo'lishi: Bu izoh, olamning ma'rifat va bilim orqali insonga ochiq bo'lishini bildiradi. Inson o'zini bilish orqali olamni tushunishining bir qismi va ulamning xosiyatlarini, qonunlarini va muhim asoslarini bilishga erishishi mumkin.