Mavzu: Fanga kirish

Iqtisodiy integratsiya quyidagilarda o’z ifodasini topadi:

• Turli mamlakatlar milliy xo’jaliklari o’rtasidagi hamkorlik (ularni to’liq yoki qisman birlashtirish);
• Dunyo mamlakatlari o’rtasida tovarlar, xizmatlar, kapital va mehnat harakati sohasida mavjud to’siqlarni bartaraf etish;
• Yagona umumiy bozorni shakllantirish uchun alohida mamlakatlarning har biri bozorlarning yaqinlashuvini ta’minlash;
• Hamkorlikka kirishgan agentlar o’rtasidagi farqlarning yiriklashishi;
• Milliy iqtisodiyotlarning har birida xorijiy hamkorlarga nisbatan hech qanday kamsitish shaklining yoqligi va boshqalar.

Iqtisodiy integratsiya jarayonlari ikki tomonlama – mintaqaviy yoki global asosda kechadi. Hozirgi davrda integratsion birlashmalarning xarakterli xususiyati ularning mintaqaviy darajada rivojlanganligidir: umumiy va davlatlararo boshqaruv tizimlariga ega bo’lgan integral mintaqaviy iqtisodiy majmualarga endilikda asos solinmoqda. Hozirgi bosqichda barcha xalqaro munosabatlar tizimida chuqur o’zgarishlar yuz bermoqda. Bu esa globallashuvning muhim xususiyatlaridan biri bo’lib, iqtisodiy integratsiya va globallashuvga olib keluvchi o’zaro bog’langan jarayonlar zanjirini quyidagicha ifodalash mumkin:

• Iqtisodiy integratsiya jarayonlari ikki tomonlama – mintaqaviy yoki global asosda kechadi. Hozirgi davrda integratsion birlashmalarning xarakterli xususiyati ularning mintaqaviy darajada rivojlanganligidir: umumiy va davlatlararo boshqaruv tizimlariga ega bo’lgan integral mintaqaviy iqtisodiy majmualarga endilikda asos solinmoqda. Hozirgi bosqichda barcha xalqaro munosabatlar tizimida chuqur o’zgarishlar yuz bermoqda. Bu esa globallashuvning muhim xususiyatlaridan biri bo’lib, iqtisodiy integratsiya va globallashuvga olib keluvchi o’zaro bog’langan jarayonlar zanjirini quyidagicha ifodalash mumkin:

Globallashuv zamonaviy jahon boshqaruv tizimining eng muhim xususiyatlariga – sayoramizning rivojlanish yo’lini belgilab beruvchi eng nufuzli kuchlardan biriga aylandi. Globallashuvning hukmronlik nuqtai nazarga ko’ra, jamiyatda hech qanday harakat, hech qanday jarayon (iqtisodiy, siyosiy, huquqiy, ijtimoiy va boshqalar)ni to’liq cheklangan deb hisoblash mumkin emas. Xalqaro munosabatlarning globallashuvi bu – ijtimoiy hayot va xalqaro munosabatlar sohasidagi turli faoliyat sohalarida o’zaro bog’liqlik va o’zaro ta’sirning ortishidir. U ijtimoiy hayotning deyarli barcha sohalariga, jumladan, iqtisodiyot, siyosat, mafkura, ijtimoiy soha, madaniyat, ekologiya, xavfsizlik, turmush tarsi va inson mavjudligining jamiki shart-sharoitlariga ta’sir ko’rsatadi.

• Globallashuv zamonaviy jahon boshqaruv tizimining eng muhim xususiyatlariga – sayoramizning rivojlanish yo’lini belgilab beruvchi eng nufuzli kuchlardan biriga aylandi. Globallashuvning hukmronlik nuqtai nazarga ko’ra, jamiyatda hech qanday harakat, hech qanday jarayon (iqtisodiy, siyosiy, huquqiy, ijtimoiy va boshqalar)ni to’liq cheklangan deb hisoblash mumkin emas. Xalqaro munosabatlarning globallashuvi bu – ijtimoiy hayot va xalqaro munosabatlar sohasidagi turli faoliyat sohalarida o’zaro bog’liqlik va o’zaro ta’sirning ortishidir. U ijtimoiy hayotning deyarli barcha sohalariga, jumladan, iqtisodiyot, siyosat, mafkura, ijtimoiy soha, madaniyat, ekologiya, xavfsizlik, turmush tarsi va inson mavjudligining jamiki shart-sharoitlariga ta’sir ko’rsatadi.
• “Globallashuv” tushunchasi so’nggi paytlarda iqtisodiy adabiyotlarda keng tarqalgan bo’lsada, u hali ham konseptual xarakterga ega bo’lgan uzoq yo’ldir.