Mavzu. Fransiya operasining shakllanishi haqaida Kirish

Italiyalik buyuk kompozitor Klaudio Monteverdining ijodi XVII asr musiqa madaniyatida yorqin hodisa sifatida namoyon bo’Idi. Uning ijodi Peri va Kachchinidan o’ziga xos xususiyatlari bilan ajralib turadi. U yozgan operalar: «Orfey», «Ariadna», «Pop-peyaga toj kiygizish». Monteverdi qalamiga mansub TorkvatoTasso sujeti asosida yaratilgan mashhur «Tankred va Klorida» asari 1638-yilda e'lon qilingan.
«Poppeyaga toj kiygizish» operasining dramaturgiyasi yorqin qarama-qarshiliklarga asoslanadi. Operadagi xarakterlarning kuchi va haqqoniyligi kompozitorni uning buyuk zamondoshi — Shekspir bilan tenglashtirishga asos bo’lgan. Operaga va oratoriyaga kirib kelgan va butun XVII asr davomida saqlanib qolgan lamento (arz, yig’i) opera ariyasi turining yaratilishi Monteverdi nomi bilan bogianadi.
Monteverdi yakkaxon ijrochlikning turli shakllarini yaratuv-chisidir: deklamatsiya, ikki qismlishakl, da capo ariyasiva. boshqalar.
Monteverdi tomonidan ishlab chiqilgan opera dramaturgiyasi tamoyillari Alessandro Skarlatti boshchiligidagi italiyalik kom-pozitorlar tomonidan qoilanilgan.
XVII asr o’rtalarida opera san'atining markazi Venetsiyaga ko’chdi. Venetsiya operasining o’ziga xosligi, uning shahar aholisi-ning asosiy qismiga mo’ljallangan ommabop teatrlarga ko’chirilishi boidi. Venetsiya opera maktabining buyuk namoyandalari — Fran-chesko Kavalli (1602—1676), Marko Chesti (1623—1669)lardir.
Franchesko Kavalli Monteverdining jiddiy, dramatik yo’-nalishdagi uslubiga tayanardi. Marko Chesti Yevropada hukm surgan nosogiom turdagi saroy operasining muallifi boidi. Uning «Paris
va Yclena» haqidagi afsona asosida yaratilgan «01tin olma» operasi musiqiy dramadan «opera-konsert»ga, virtuoz (mohir ijrochi)lar operasiga burilishni boshlab bergan yangi yo’nalishga turtki bo’ldi.
Parij operasi (fransuzcha: Opéra de Paris) va Grand Opera bir xil (fransuzcha: Grand Opéra), zamonaviy Fransiyada Garnier operasi (fransuzcha: Opéra Garnier- Parijdagi teatr, dunyodagi eng mashhur va muhim opera va balet teatrlaridan biri hisoblanadi.Parijning IX okrugidagi Garnier saroyida (Palais Garnier), Opera prospektining oxirida), xuddi shu nomdagi metro bekati yaqinida joylashgan. Bino Beaux-Arts uslubidagi eklektik arxitektura standarti hisoblanadi. Napoleon III va Prefekt Haussmann tomonidan yaratilgan shaharning katta oʻzgarishlar davriga tegishli.Palais Garnier 1669-yilda Lui XIV tomonidan ushbu sanʼat turi rasman tan olinganidan keyin oʻn uchinchi Parij operasidir. Shu bilan birga, Qirollik musiqa akademiyasi deb nomlangan teatr tashkil etildi. 1671-yilda u Qirollik raqs akademiyasi bilan birlashtirildi va Qirollik musiqa va raqs akademiyasi deb nomlandi.
Fransuz inqilobidan keyin teatr bir necha marta nomini oʻzgartirdi („Sanʼat teatri“, „Respublika va sanʼat teatri“, „Opera teatri“); Napoleon Bonapartning toj kiyishidan keyin u Imperator Musiqa akademiyasi deb ataldi va Burbonlarning qayta tiklanishi bilan u avvalgi nomiga — „Qirollik musiqa va raqs akademiyasi“ga qaytarildi^[1]. 1871-yilda respublika tashkil etilgandan keyin teatr „Grand Opera“ nomini oldi^[1].
1858-yil 14-fevralda Le Peletye koʻchasidagi eski opera teatri binosida Napoleon III ning hayotiga suiqasd qilinganidan soʻng imperator unga tashrif buyurishdan bosh tortdi va yangi bino qurishni talab qildi. Eng yaxshi loyiha uchun tanlov eʼlon qilindi va gʻolib nomaʼlum oʻttiz besh yoshli Garnye Jan Lui Sharl boʻldi.

Napoleon III uslubidagi asosiy zinapoya