Mavzu: gazdar molekulyar-kinetik nazariyaning asoslari

Модда miqdori. Modda miqdorining o'lchov birligi sifatida mol qаbul qilingan. Modda miqdori modda tarkibidagi atom, molekulalar miqdorini ifodalaydi. 1 mol moddadagi molekulalar miqdorini Avagadro soni deb atalaди.
Shunday qilib jism tarkibidagi modda miqdorini quyidagi формула bilan ifodalaymiz:
(2)

Bu yerda N jismdagi molekulalar soni, m-jismda мужассаmlashgan molekulaning kilogrammlardagi massasi, модданинг моляр массаси.

Ideal gaz bosimi uchun molekulyar kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi. Ideal gaz bosimi uchun molekulyar kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi quyidagi ko'rinishda ifodalanadi:
(3)
Bu yerda -gaz molekulasining o'rtacha kvadralik tezligi, m-gaz molekulasining massasi, n-gaz molekulalarining birlik hajmdagi soni, ya'ni konsentratsiyasi. Ifodaning surat va maxrajini 2 ga kо‘paytirsak bosim bilan gaz molekulalarining kinetik energiyasi orasidagi bog‘lanish kelib chiqadi, ya’ni:
(4)
ga teng ekanini e’tiborga olsak
(5)
Demak gaz molekulalarining bosimi molekulalarning ilgarilanma harakat kinetik energiyasiga bog'liq ekan.
Izojarayonlar. Ideal gaz qonunlari. Ideal gaz tushunchasi tabiat hodisalarini sun’iy ravishda soddalashtirishni natijasida vujudga keltirilgan tasavvurlardan biridir.
Ideal gaz deb, molekulalarning moddiy nuqta, ya’ni gaz hususiy hamiga ega emas va molekulalari о‘zaro tavsirlvshmaydi deb faraz qilingan gazga aytiladi.
Beriglan massasi gaz holatini xarakterlovchi va parametrlarni bir-biriga bog‘lovchi tenglamaga idjeal holati tenglamasi deb ataladi.
Gazni harakterlovchi parametrlardan biri о‘zgarmas qolgan protsesslarga izojarayonlar deyiladi.
Boyl’-Mariott vonuni.
Izotermik jarayonda ideal gaz bosimining uning hajmiga bog‘lanishi qonunining uning hajmiga bog‘lanish qonuni 1662 yilda ingliz fizigi Robert Boyl’ va 1676 yili mustaqil ravishda fransuz olimi Emde Mariott tomonidan aniqlangan.
Izotermik jarayonda berilgan ideal gaz massasi uchun hajmini bosimiga kо‘paytmasi о‘zgarmasdir, ya’ni

1
-rasmda Boyl’-Mariott qonunining grafik tasviri kо‘rsatilgan bо‘lib uni izoterma deb ataladi.
Berilgan gaz massasi uchun о‘zgarmas temperaturada uning ikki holati uchun qо‘yidagi munosabatni yozish mumkin:
yoki (7)
О‘zgarmas temperatura berilgan massali gazning bosimi uning hajmiga teskari proporsional.