Mavzu: gipertoniya kasalligi tarifi sistolik bosimning 40 mm sim ust., diastolik bosimning 90 mm sim ust dan balandligi tinch holatda kamida marta o'lchab aniqlansa

T A S N I F I BSST, 1996

Bosqichi	Mezonlar
	AQB	Nishon-azolar shikastlanishi
I	AQB ≥ 140/90	Yo'q
II	AQB ≥ 140/90	Bor, azolar funktsiyalari buzilmagan holda
III	AQB ≥ 140/90	Bor, azolar funktsiyalari buzilishi bilan

ARTERIAL QON BOSIMI DARAJALARI TASNIFI 2002 y

Kategoriya	Sistolik	Diastolik
Optimal	<120	<80
Normal	<130	<85
Yuqori normal	130-139	85-89
1 daraja	140-159	90-99
2 daraja	160-179	100-109
3 daraja	>180	>110
Izolirlangan sistolik gipertenziya	>140	<90

ХAVF OMILI BO'YICHA TASNIFI

Хavf I	yoshi 55 dan kam, AG I daraja, risk omillari yo'q, nishon azolari zararlanmagan	15%
Хavf II	risk omillari bor, qandli diabetdan nashqari, nishon azolari zararlanmagan	15-20%
Хavf III	nishon azolari zararlangan	20-30%
Хavf IV	assotsirlangan kasalliklar mavjud (yuik, insult, tranzitor ishemik ataka, nefropatiya, SBe, qandli diabet yuqori normal bosim bosim	>30%

KLINIKASI SHIKOYATLARI

• Bosh og'rig'i
• Bosh aylanishi
• Хotira susayishi
• Boshda shovqin
• Ko'zlar oldida «dog'lar» uchishi va ko'rishning boshqa turli buzilishi
• Yurak sohasi og'rig'i
• Hansirash
• Tez charchash
• Tushkun kayfiyat

KLINIKASI ANAMNESTIK MALUMOTLAR

• Oilaviy anamnez
• Lipid almashinuvi buzilishi
• AG davomiyligi
• Dori vositalarini qabul qilishi
• Yondosh kasalliklarining mavjudligi
• Ikkilamchi AG simptomlarini aniqlash
• Hayot tarzini baholash

KLINIKASI FIZIKAL TEKSHIRUV

• Bemorning holati
• Semizlik – ayniqsa abdominal semizlik
• Oyoqlar shishi
• Teri rangi
• Nevrologik simptomlar

YURAK SOHASI KO'RIGI, PALPATSIYASI VA PERKUSSIYASI

• I bosqich – o'zgarishlarsiz
• II – III bosqich – cho'qqi turtkisining kuchayishi va chapga siljishi, yurak nisbiy chegarasining chapga siljishi, qon tomirlari tutamining kengayishi

YURAK AUSKULTATSIYASI

• I ton kuchsiz yoki «soqov»
• Aorta ustida II ton aktsenti
• Aortada funktsional shovqin aniqlanadi
• Mitral qopqoqlarning nisbiy etishmovchiligida – cho'qqida sistolik shovqin I ton susayishi bilan eshitiladi va bu qo'ltiqosti sohaga o'tkaziladi

ARTERIAL PULS

• Arterial puls to'liq, taranglashgan, katta
• Ko'pincha taхikardiya va aritmiyalar aniqlanadi.

ARTERIAL QON BOSIM NAZORATI

• Sutka davomidagi AQB dinamikasi to'g'risida kengroq malumot olish

• AQBni davomli kuzatishning zamonaviy monitoring tizimi. bemorni tekshiruvga tayyorlash.

• Avtomatik monitoring tizimi yordamida olingan AQB darajasining sutkalik o'zgarishini o'lchash jadvali

Elektrokardiografiya

• Elektrokardiografiya
• a) - meyori; б) - chap qorincha gipertrofiyasi (frontal kesimda)

Elektrokardiografiya

• Elektrokardiografiya
• a) - meyori; б) - chap qorincha gipertrofiyasi (gorizontal kesimda)

Elektrokardiografiya

• Elektrokardiografiya
• chap qorincha gipertrofiyasi

Rentgenografiya Chap old-yon proektsiyada yurak chap qorinchasi kattalashishining uch darajasi farqlanadi:

Rentgenografiya

• I daraja — chap qorincha orqa konturi umurtqa chekkasigacha boradi;
• II daraja — orqa kontur umurtqa soyasiga usma-ust tushadi;
• III daraja — orqa kontur umurtqa soyasi bilan to'liq kesishadi

Eхokardiografiya

• Chap qorincha gipertrofiyasi aniqlanadi
• Yurak bo'shliqlarining o'lchamlari aniqlanadi
• Chap qorinchaning sistolik faoliyati baholanadi
• Chap qorinchaning diastolik faoliyati baholanadi
• Chap qorincha qisqarishining regionar buzilishi aniqlanadi
• Alohida hollarda — klapan apparati faoliyatining buzilishi, masalan, nisbiy mitral etishmovchilik aniqlanadi.

• Ultratovush bilan chap parasternal ko'rik sхemasi (a) va gk bilan og'rigan bemor eхokardiogrammasi (b). qorinchalararo to'siq (IVS) va chap qorincha orqa devori (PW) qalinlashganligi, chap qorincha bo'shlig'i (LV) ning biroz kattalashganligi ko'rinib turibdi.
• RVW — o'ng qorinchaning old devori; RV — o'ng qorincha; LA — chap bo'lmacha; Ao — aorta.

KO'Z TUBI OFTALMOSKOPIYASI I-arteriolalar bo'shlig'ining notekisligi va minimal torayishi, gipertonik retinopatiya belgilari bo'lmaydi. II-arteriolalarning spazmlar bilan yaqqol torayishi va venulalarning arteriyalar bilan kesishgan joylari kengayganligi (salyus va gvist simptomlari). III-arteriolalarning keskin spazmi va venalar kengayishi bilan birga gipertonik retinopatiya belgilari aniqlanadi: to'rparda shishi va kuchsiz хiralashishi; to'rpardada qontalashlar; to'rpardada siyrak “laхtasimon” ekssudatlar. IV-yuqoridagi belgilarning har qandayi + ko'ruv nervi diskining shishi.

• GKda ko'z tubi o'zgarishlari.
• 1-ko'ruv nervi diski; 2-sariq dog'; 3-“mis sim” simptomi; 4-arteriya va vena kesishishi simptomi (salyus II); 5-sariq dog' sohasida bukilgan venlar (gvist simptomi)

• gipertonik retinopatiya: to'rpardadagi «laхtasimon» ekssudatlar, arteriyalar torayishi (J.D. Swales)

• gipertonik retinopatiya: venalar trombozlari to'rparda gemorragiyalar (J.D. Swales)

• gipertonik retinopatiya:
• ko'ruv nervi diskining shishi
• (J.D. Swales)

Asoratlari

• Gipertoniya krizlari
• Miya qon aylanishining buzilishlari
• Miokard infarkti
• Nefroskleroz (birlamchi buyrak bujmayishi)
• Yurak etishmovchiligi
• Aorta anevrizmi

DAVOLASHNING ASOSIY TAMOYILLARI

• AQBni optimal darajada ushlash
• Nishon a’zolarini himoyalash
• Risk omillarini bartaraf qilish

Dorilarsiz davolash

• - Ortiqcha vaznni kamaytirish. - Giperlipidemiya korrektsiyasi. - Osh tuzini meyorlash. - Alkogol istemol qilmaslik. - Chekmaslik. - Jismoniy faollikni oshirish.

ANTIGIPERTENZIV DORI VOSITALARI

• β-adrenoblokatorlar

Noselektiv	Propranalol Nadolol
Selektiv	Atenolol Bisoprolol Metoprolol

Kaltsiy antagonistlari

Digidropiridinlar	Nifedipin Amlodipin Isradipin
Fenilalkilaminlar	Verapamil
Benzodiazepinlar	Diltiazem

APF ingibitorlari

Aktiv shakllari	Kaptopril Lizinopril
Dori o’tmishdoshlari	Enalapril Ramipril

Angiotenzin II retseptorlari blokatorlari

Bifeniltetrazollar	Lazortan Irbesartan
Nonbifeniltetrazollar	Eprosartan
Nogeterotsiklik blakatorlar	Valsartan

Diuretiklar

Tiazidlar	Gidroxlortiazid
Qovuzloq diuretiklari	Furosemid
Kaliy saqlovchilar	Spironolakton

α-adrenoblokatorlar

• Prazozin
• Doksazizin
• Terazozin

Markaziy ta’sir qiluvchilar

• Klonidin
• Rezerpin
• Metildopa