Mavzu: Glikoliz hodisasi reja

Mavzu: Glikoliz hodisasi

REJA:
Kirish
1) Glikoliz oʻzi nima? Glikolizning ahamiyatli jihatlari
2) Bosqichlar haqida batafsil maʼlumot: Energiya talab qiladigan faza
3) Energiya chiqarish toʻgʻrisida batafsil maʼlumot
4) Piruvat va NADH bilan nima sodir boʻladi?


Kirish
Tasavvur qiling, biz bitta glyukoza molekulasini sizga va yana bitta glyukoza molekulasini sutni yogurtga aylantirish qobiliyatiga ega boʻlgan doʻstimiz – Lactobacillus acidophilus bakteriyasiga berdik. Xoʻsh, siz va bakteriya glyukozalarni nima qilgan boʻlardingiz?
Umuman olganda, hujayralaringizdan birida glyukoza metabolizmi uning Lactobacillus metabolizmidan ancha farq qiladi – qoʻshimcha maʼlumot olish uchun fermentlash haqida maqola(Yangi oynada ochiladi) ga qarang. Ikkala holatda ham birinchi qadamlar bir xil boʻladi: siz ham, bakteriya ham glyukoza molekulasini ustiga glikolizni qoʻyish orqali ikkiga ajratasiz.

Glikoliz oʻzi nima?
Glikoliz – bu glyukoza energiyasini piruvatlar deb ataladigan ikkita uch uglerodli molekulalarga boʻlish orqali hosil qiladigan bir qator reaksiyalardir. Glikoliz qadimgi metabolik yoʻl boʻlib, u ilgari paydo boʻlgan va hozirgi kunda ham tirik organizmlarning koʻpchiligida mavjuddir.
Hujayra nafas olishini amalga oshiradigan organizmlarda glikoliz ushbu jarayonning birinchi bosqichidir. Ammo glikoliz kislorodga ehtiyoj sezmaydi va koʻpgina anaerob organizmlar – kislorod ishlatmaydigan organizmlar ham bu jarayondan foydalanishadi.
Glikolizning ahamiyatli jihatlari
Glikoliz oʻn bosqichdan iborat jarayon boʻlib, siz oʻz qiziqishlaringiz va dars jarayonlari mobaynida bu haqida batafsil maʼlumot olish imkoniga ega boʻlasiz. Shuningdek, glikoliz jarayonining eng muhim variantini, har bir atomlarni parchalamasdan uning muhim bosqich va tamoyillarini, oʻrganish orqali bilib olishingiz ham mumkin. Keling, ushbu jarayonni eng sodda turidan boshlaylik.
Glikoliz hujayraning sitozolida sodir boʻladi va uni ikkita asosiy bosqichga boʻlish mumkin: energiya talab etadigan faza: quyidagi rasmdagi nuqta chizigʻidan yuqori va nuqta chizigʻi ostidagi energiya chiqaradigan faza.
Energiya talab qiladigan faza. Ushbu bosqichda glyukozaning boshlangʻich molekulasi qayta tartibga solinadi va unga ikkita fosfat guruhi birikadi. Fosfat guruhlari oʻzgartirilgan shakarni (hozirda fruktoza-1,6-bisfosfat) beqaror holatga olib keladi, bu uning yarmiga boʻlinib, ikkita fosfatni oʻz ichiga olgan uch karbonatli shakarni hosil qiladi. Ushbu bosqichlarda ishlatiladigan fosfatlar ATF dan kelganligi sababli ikkita ATF molekulalari ishdan chiqariladi.

Stabil boʻlmagan shakar va parchalanganda hosil boʻlgan uch karbonli shakar bir-biridan farq qiladi. Faqat bittasi – gliseraldegid-3-fosfat quyidagi bosqichga oʻtishi mumkin. Qolaversa, DGAF uchun nomaqbul shakarni qulay shaklga aylantirish mumkin, shuning uchun ikkala holat ham jarayon oxirida nihoyasiga yetadi.
Energiya chiqaradigan faza. Ushbu fazada har uch uglerodli shakar bir qator reaksiyalar orqali boshqa uch uglerodli molekulaga, piruvatga aylanadi. Ushbu reaksiyalarda ikkita ATF molekulasi va bitta NADN molekulasi hosil qilinadi. Ushbu bosqich ikki marta, ikkita uch karbonli shakarning har biri uchun bir marta bajarilganligi sababli toʻrtta ATF va ikkita NADN hosil qilinadi.
Glikolizdagi har bir reaksiya oʻz fermenti bilan katalizlanadi. Glikolizni tartibga solish uchun eng muhim ferment fosfofruktokinaza, u beqaror, ikki fosfat shakar molekulasi, fruktoza-1,6-bisfosfat hosil boʻlishini katalizlaydi Fosfofruktokinaza hujayraning energiya ehtiyojiga javoban glikolizni tezlashtiradi yoki sekinlashtiradi.
Umuman olganda, glikoliz glyukozaning bitta olti uglerodli molekulasini ikkita uch karbonli molekulaga aylantiradi. Ushbu jarayonning aniq moddalari ATF 4 ATF hosil qilindi 2 ATF ishlatildi) va ikkita molekuladan iborat NADN.