Mavzu: Glikoliz hodisasi reja

Bosqichlar haqida batafsil maʼlumot: Energiya talab qiladigan faza
Glikolizning energiya talab qiladigan bosqichida nima sodir boʻlishini biz allaqachon koʻrganmiz. Ikkita fosfat guruhiga ega boʻlgan beqaror shakarni hosil qilish uchun ikkita ATF sarflanadi, keyinchalik ular bir-birining izomeri boʻlgan ikkita uch uglerodli molekulalarni hosil qilish uchun boʻlinadi.
Endi har bir qadamni batafsil koʻrib chiqamiz. Har bir qadam oʻziga xos ferment yordamida katalizlanadi, uning nomi quyidagi diagrammadagi reaksiya oʻqining ostida koʻrsatilgan:

-qadam. Ikkita yarim reaksiya bir vaqtning oʻzida sodir boʻladi: 1) gliseraldegid-3-fosfat (dastlabki fazada hosil boʻlgan uchta uglerodli shakarlardan biri) oksidlanadi va 2) {NAD}^{+} NADH va
\[\text{H}^+\]gacha qisqartiriladi. Umumiy reaksiya eksergonik boʻlib, energiya chiqaradi va keyinchalik molekulani fosforillatishda foydalaniladi va 1,3-bifosfoglitserat hosil qiladi.
7-bosqich. 1,3-bisfosfoglitserat uning fosfat guruhlaridan birini {ADF}\]ga oʻtkazib, ATF molekulasini hosil qiladi va bu jarayonda 3-fosfoglitseratga aylanadi.
8-bosqich. 3-fosfoglitserat oʻzining izomeri 2-fosfoglitseratga aylanadi.
9-bosqich. 2-fosfogliserat suv molekulasini yoʻqotadi va fosfoenolpiruvat ({FEF}\])ga aylanadi. {FEF}\]) bu glikolizning oxirgi bosqichida fosfat guruhini yoʻqotish uchun tayyorlanadigan beqaror molekuladir.
10-qadam.
FEF fosfat guruhini
{ADF}ga tayyor holda
{ATF ning ikkinchi molekulasini hosil qiladi. Fosfat yoʻqolganda,
{FEF} glikolizning yakuniy mahsuloti piruvatga aylanadi.

Piruvat va NADH bilan nima sodir boʻladi?
Glikoliz oxirida ikkita ATF, ikkita NADN va ikkita piruvat molekulasi qoladi. Agar kislorod mavjud boʻlsa, piruvat hujayra nafas olishida karbonat angidridgacha barchasi parchalanishi mumkin (oksidlanadi) va
ATF ning koʻplab molekulalarini hosil qiladi. Buning qanday ishlashini piruvat oksidlanishi, sitrat sikli va oksidlovchi fosforillanish haqidagi video va maqolalarda bilib olishingiz mumkin. NADN bilan nima sodir boʻladi? U shunchaki hujayrada qolib ketmaydi. Sababi, hujayralar faqat maʼlum miqdordagi NAD molekulalariga ega, ular oksidlangan (NAD) va qaytarilgan (NADN) oʻrtasida orqaga va oldinga siljiydi: NAD Elektronlarni maʼlum bir reaksiyaning bir qismi sifatida qabul qilish uchun glikolizga NAD kerak boʻladi. Agar NAD atrofda boʻlmasa (chunki uning barchasi NAD Shaklida), bu reaksiya sodir boʻlmaydi va glikoliz jarayoni toʻxtaydi. Shunday qilib, glikolizni davom ettirish uchun barcha hujayralarda text NADN ni \[\text{NAD}^+\] ga qaytarish kerak boʻladi. Buni amalga oshirishning ikkita asosiy usuli mavjud. Kislorod mavjud boʻlganda NADN glikolizdan foydalanish uchun NAD ni hosil qilib, oʻz elektronlarini elektron harakat zanjiriga oʻtkazishi mumkin. (Qoʻshilgan bonus: baʼzi ATF ]lar olinadi!) Kislorod mavjud boʻlmaganda hujayralar NAD ni hosil qilish uchun boshqa osonroq jarayonni bajaradilar. Ushbu jarayonda NADH oʻz elektronlarini
ATF hosil qilmaydigan ammo NAD ni regeneratsiya qiladigan akseptor molekulasiga beradi va shu orqali glikoliz jarayoni davom etadi. Ushbu jarayon fermentatsiya deb ataladi va u haqida batafsil maʼlumotni fermentatsiya videosidan olishingiz mumkin.
Fermentatsiya koʻplab bakteriyalar, shu jumladan, bizga tanish boʻlgan Lactobacillus acidophilus[^1\] bakteriyasi uchun ham birlamchi metabolik strategiya hisoblanadi. Hattoki tanadagi baʼzi hujayralar, masalan, qizil qon tanachalari uchun ATF hosil qilishda ham fermentatsiya jarayoni nihoyatda zarur hisoblanadi.