Mavzu: gomogen testning ishonchliligi va validligi

3-amaliy ish
MAVZU: GOMOGEN TESTNING ISHONCHLILIGI VA VALIDLIGI
Ishdan maqsad: gomogen testning ishonchliligi va validligi haqida nazariy va amaliy bilimlarga ega bo’lish.

Fan va texnikada diagnostikaning juda kcrp turlari bor.Masalan: tibbiyot diagnostikasi kasalning kelib chiqishini o'rganadi va aniqlaydi; texnik diagnostika - har xil texnika sistemalari. elektron hisoblash m ashinalari, kom pyuterlarning salbiy xususiyatlarini aniqlab, ularni bartaraf qilishni o ‘rgatadi; sport diagnostikasi - jism oniy jarayonlarning o'zgarish holatlarini o‘rganadi va aniqlaydi; psixologik diagnostika - shaxs guruhlarning psixik xususiyatlari, holatlari va taraqqiyot ko‘rsatkichlarini aniqlab, sifatli va miqdoriy jihatdan o ‘lchab beradi.

Test - shaxsning aqliy taraqqiyotini, qobiliyatini. Irodaviy sifatlarini va boshqa psixik xususiyatlarini tekshirishda qo‘llaniladigan qisqa standart masalalar. Testlashtirish - psixodiagnostika m etodlaridan biri bo’lib. standartlashtirilgan savol va topshiriqlar yordam ida individual farqlarni o‘rganish, alohida shkalalar bilan o’lchash. Etuklik testlari psixodiagnostika m etodlaridan biri bo'lib. konkret bilim, malaka va k o ‘nikmalarning o ‘zlashtirish darajasini aniqlab beradi.
Yetuklik testi 3ga bo‘linadi: harakat testlari, og’zaki va yozma testlar. Harakat testlari mexanizmlar, materiallar asboblar bilan ishlash layoqatini aniqlab beradi.
Intellektual testlar - psixodiagnostika m etodlaridan biri bo’lib, individning aqliy taraqqiyoti darajasini aniqlab beradi.
Proektiv test motivatsiyaning anglanilm agan yoki to'liq anglanilmagan shakllarini o ‘rganishga qaratilgan va bu jihati bilan inson psixikasining tobora intim sohasiga kirishning yagona psixologik metodidir.
Fanning qamrab olingan sohasiga ko'ra testlar ikki guruhga bo'linadi: gomogen test va geterogen test.
gomogen test - bu faqat bitta mavzudan iborat test.
Geterogen test - bu bir nechta tegishli fanlar bo'yicha test topshiriqlaridan iborat test.

Gomogen test;	Gomogen test-bu murakkablik,o’ziga xos shakl va ma’lum mazmunga ega bo’lgan vazifalar tizimi-tuzilmani baholash va talabalarning tayyorgarlik darajasini o’lchash uchun ob’ektiv,sifatli va samarali usul maqsadida yaratilgan tizim,bitta ilmiy intizom.
Gomogen testning ishonchliligi;	bu testning (xususan, psixodiagnostik) o'lchovning to'g'riligi o'lchovidir, bu testning turli qismlarining izchilligini nazarda tutadi, bu shaxsning bir xil xususiyatini o'lchashga qaratilgan ko'plab test topshiriqlarini o'z ichiga oladi.
Validligi;	Validligi- testning validligi deganda uning muayyan test topshiriqlarini qanchalik yaxshi bajara olishi tushiniladi. Test validliligiga quyidagi omillar ta’sir qiladi: Test savollari berilayotgan topshiriqni qanchalik to’liq qamrab olsa, test shunchalik validli bo’ladi; Topshiriqlar variantlari qanchalik ko’p va tabaqalangan bo’lsa, test shunchalik validli bo’ladi; Test savollari qanchalik tushunarli tuzilgan bo’lsa, test shunchalik, validli bo’ladi.
Validligi xususiyatlari;	Validligi- testning validligi deganda uning muayyan test topshiriqlarini qanchalik yaxshi bajara olishi tushiniladi. Test savollari qanchalik tushunarli tuzilgan bo’lsa, test shunchalik, validli bo’ladi.
Misollar	Barcha test ishtirokchilari bir-birlarini ko'rmaydilar. Agar sudya suhbatdoshlardan qaysi biri inson ekanligini aniq ayta olmasa, u holda mashina sinovdan o'tgan hisoblanadi. Mashinaning og'zaki nutqni tan olish qobiliyatini emas, balki aql-idrokini tekshirish uchun suhbat "faqat matn" rejimida, masalan, klaviatura va ekran (vositachi kompyuter) yordamida amalga oshiriladi. Sudya javob tezligiga qarab xulosa chiqara olmasligi uchun yozishmalar nazorat qilinadigan vaqt oralig'ida amalga oshirilishi kerak.

Pedagogik-psixologik eksperiment, tadqiqotning ishonchli vositasi boMishi hamda natijalarning haqqoniyligiga ishonch hosil qilish uchun va ushbu natijalar asosida to‘g’ri xulosa chiqarish uchun tadqiqotda qo’llanilgan psixodiagnostik metodika ilmiy asoslangan bo'lishi kerak, bunda metodlar quyidagi talablarga javob berishi lozim: validlik, ishonchlilik, bir sifatlilik va aniqlik. Endi har bir talabni alohida ko‘rib chiqamiz.

«Validlik» atamasi Yevropa tillaridan olingan bo'lib u quyidagi ma'noni anglatadi: «to’laqonli», «yaroqli», «mos». Psixodiagnostik metodikaning validlik sifatidagi tavsifi uning aynan o‘rganilayotgan psixologik xususiyatga moMjallanganligi va ushbu psixologik xususiyatni baholashga mosligi hamda yaroqliligini ko’rsatib beradi. Metodikaning validlik tavsifi ushbu metodika orqali haqiqatdan ham psixologik sifatni o‘lchash mumkin, degan xulosadan tashqari uni qo‘llash mumkin bo‘lgan sohani va uning sharoitlari haqidagi ma'lumotlarni ham o‘ziga qamrab oladi.
Psixodiagnostik metodikaning validligi haqida mulohaza qilar ekanm iz, validlikning bir necha turi borligini va ularning har birini alohida ko‘rib chiqish ham da baholash zarurligini qayd etamiz.
Validlik - nazariy, am aliy, empirik, ichki va tashqi boMishi mumkin.
Nazariy validlik — qo’llanilgan metodika yordamida olingan ko’rsatkichlarni, boshqa metodik vositalardan olingan ko‘rsatkichlar bilan ya'ni kokrsatkichlar orasida nazariy asoslangan bog’liqlik borligini va tadqiqot qilinayotgan sifat ko‘rsatkichlari mosligi bilan aniqlanadi.
Nazariy validlik bitta nazariyaga tayangan holda, aynan bir xususiyatga tegishli har xil metodikalardan foydalanish natijasida olingan ko‘rsatkichlarni korrelyatsiyasi bilan tekshiriladi.
Empirik validlik - sinaluvchining reaktsiyasi va xatti-harakatini kuzatish orqali, uning haqqoniy xulqidagi diagnostik ko’rsatkichlarning bir-biriga m osligi bilan tekshiriladi. Agar sinaluvchining xarakterini qo’llanilgan metodika yordamida baholasak, ushbu odam ning hayotdagi xarakter ko’rinishining qo’llanilgan metodiwww.ziyouz.com kutubxonasi kadan oiingan ko‘rsatkichlar bilan bir xilligini aniqlasak, u holda metodikani empirik va amaliy validli deb hisoblasak bo‘ladi.
Empirik validlik mezonlari bo‘yicha metodika odamlarning amaliy faoliyat natijalari hamda haqqoniy hayotiy huquqlarining ko‘rsatkichlarini taqqoslash bilan tekshiriladi.
Ichki validlik - metodikadagi topshiriqlar, subtestlar, mulohazalarning umumiy m aqsadga mosligini anglatadi. Metodikadagi subtestlar, topshiriqlar va undagi savollar qisman, butunlay biz o'rganayotgan xususiyatni o ‘lchay olm asa, u holda ushbu metodika ichki validli emas yoki ichki validlik yetarli darajada emas deb hisoblanadi.
Tashqi validlik ham xuddi empirik validlikka o‘xshash, undan farqli tomoni shundaki, sinaluvchining xulqiga taalluqli asosiy tashqi ko‘rinishlarining ko‘rsatkichlari bilan metodikadagi ko‘rsatkichlarning o‘zaro bog‘liqligiga e’tibor qaratiladi.
Metodikani tuzish jarayonida darhol uning validligini baholash juda murakkabdir. Odatda metodikaning validligini tekshirish va aniqlashda metodika uzoq m uddat qo'llanilgandan so‘ng u haqida xulosa chiqarish mumkin, chunki yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan validlikning to‘rt turi ham tekshirilishi zarurdir.
Validlikning turlaridan tashqari uning mezonlarini bilish ahamiyatga molikdir:
A) Xulqiy ko‘rsatkichlar — sinaluvchining har xil hayotiy voqeliklardagi reaktsiya va xatti-harakatlari;
B) Sinaluvchining faoliyatidagi yutuqlari: o kquv, ish, ijodiv va hokazolar;
V) Har xil nazorat sinov va topshiriqlam ing bajarilganligi haqida ma'lumotlar;
G) Boshqa metodikalar yordam ida oiingan ma'lumotlar — validlik tekshirilayotgan metodikaning boshqa metodika bilan bog‘liqligining etarli darajadaligi.
Metodikaning ishonchliligi — metodika yordamida barqaror, qat’iy ko‘rsatkichlarini olish imkoniyatlari bilan tavsiflanadi.
Psixologik test natijalarini nazorat qilish murakkab omillarga bog‘liq va bu quyidagilardir:
www.ziyouz.com kutubxonasi asbob-uskunalarning o ‘lchov sifati;
psixologik testlarning doimiy relevant tavsifi;
sinaluvchining ko'rsaimalarni to‘g‘ri tushunishi;
sinaluvchining xulqi, xatti-harakati;
sinaluvchining dolzarb psixologik holati.