Mavzu: Haroratni òzgarshi sababli òlchash asbobda kelib chiqadigan xatolikni aniqlash Reja
Download 1.09 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Absolyut xatolik — “a” o‘lchov birliklarida ifodalanib, asbob ko‘rsatmaSi An VÖ
O‘lchanadigan kattalikning xaqiqiy qiymati Ad o rtasidagi farqni ko‘rsatadi. Ö' Ap • . nisbiy xatolik “v” esa protsentlarda keltirilib, absolyut xatolikning xaqiqiy qiymatga munosabatini bildiradi 36 O‘lehanadigan kattalikning haqiqiy qiymatini aniqlash uehun asbobning ko‘rsatmasiga absolyut xatolikning soniga teng ravishda qarama-qarshi (teskari) belgi bilan olingan “d” tuzatishi kiritiladi. Texnikada shunday asboblardan foydalaniladiki, ular yordamida faqatgina avvaldan belgilanib berilgan aniqlik — yo‘1 qo‘yi1ishi mumkin bo‘1gan asosiy xatolik bilan o‘1chov1ar o‘tkazi1adi. Asboblarning normal sharoitda ishlashiga muvofiq keladigan, yo‘1 qo‘yi1ishi mumkin bo‘1gan asosiy xatoliklar kattaligi standartlar tomonidan belgilanadi. O‘lchov asboblari yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘1gan asosiy xatoliklari kattaligiga ko‘ra quyidagi aniqlik sinflariga bo‘1inadi: 0,005; 0,02; 0,05; 0,2; (na'munaviy, laboratoriya va etalon asboblar), 0,35; (nazorat asboblari) 0,5; 1; 1,5; 2; 2,5; (texnik asboblar) SHartli ravishda belgilangan aniqlik sinfi — N shkalasi diapazoniga keltirilgan va protsentlarda ' 100% ifodalangan, ya'ni N , eng katta yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan asosiy xatolik “a” ga mos keladi. Boshqa tarafdan protsentlarda ifodalangan diapazon shkalasiga absolyut xatolikning nisbati keltirilgan a nisbiy xatolik deb ataladi. YA'ni b = —100% N SHunday qilib, asbobning aniqlik sinfi asbob shkala diapazoniga nisbatan (protsentlarda) yo‘1 qo‘yishi mumkin bo‘lgan xatolikni ko‘rsatadi. Aniqlik sinfi odatda asbob siferblatida belgilanadi. O‘lchov asbobining normal ishlash sharoitidagi holati va xususiyatlariga bog‘1iq bo‘1gan o‘lchov xatoliklari asosiy xatoliklar deb, qolgan barchasi esa — qo‘shimcha xatoliklar deb ataladi. Asbobning asosiy xatoligini topish uchun u ma'lum bir muddat o‘tgandan so‘ng tekshiruvdan o‘tkaziladi, ya'ni uning ko‘rsatmalari tekshirilayotgan asbobga nisbatan bir necha barobar kam xatolikka ega, yanada aniqroq bo‘lgan asbobning ko‘rsatma1ari bilan solishtiriladi. Odatda tekshiruv o‘1chanadigan kattalik qiymatining oshayotganida (to‘g‘ri yurish), keyin esa kamayayotganida (teskari yurish) amalga oshiriladi. O‘lchov kattaligining bir hi1 qiymati va o‘zgarmas tashqi sharoitda olingan u yoki bu o‘lchov1ar ko‘rsatmasi o‘rtasidagi eng katta farq asbob ko‘rsatmasining variatsiyasi deb ataladi. Variatsiyaning paydo bo‘1ishi, odatda sezuvchan elementning elastikligi (tarangligi) yoki termikligi oqibatida, asbobning xarakatlanadigan qismlarining ishqalanishi natijasida, o‘1chov mexanizmi qismlarining birikkan joylari orasida juda tor tirqish (lyuftlar) bo‘lishi natijasida hosil bo‘1adi. Asbob variatsiyasining 2 ko‘rsatmasi ko‘pincha shkala diapazonidan foizlarda ifodalanadi. Anp‘ A 6 p N 100 0 0 37 va asbobning yo‘1 qo‘yilishi mumkin bo‘1gan asosiy xatoligidan kichik bo‘1ishi lozim (aniqlik sinfıdan). Agarda asbob normal sharoitdan farq qiladigan sharoitda ishlasa, unda qo‘shimcha xatoliklar paydo bo‘1adi. Bundan tashqari, o‘lchovning xatoliklari ularning xarakteriga qarab sistematik, tasodifıy Download 1.09 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|