Мавзу: Хўжалик операцияларини ҳужжатлаштириш

Хужжатларнинг айланиши

Хужжатларнинг айланиши бирламчи ҳужжатлар тузилиб, уларни қайта ишлаб ва умумлаштириб, гурухлашдан сўнг, архивга топширилгунгача бўлган ҳаракатидир.
Бухгалтерия ҳисобининг ҳар бир объекти ҳужжатлари алоҳида айланиш тизимига эга.
Корхона бўйича ҳужжат айланишининг рўйхати асосида ишларнинг ўз вақтида бажарилишини бош бухгалтер назорат қилиб боради.
Рўйхатни тузишдан мақсад ҳисоб ишларини осонлаштириш ва ҳужжат айланишини оқилона ташкил этишдан иборат. Ҳужжат айланишининг рўйхати схема кўринишида расмийлаштирилиши мумкин.
Ҳужжат айланиши рўйхатининг тузиш ишларини бош бухгалтер ташкил этади ва ҳужжат айланиши рўйхати корхона раҳбари томонидан тасдиқланади.

Инвентаризация ҳақида тушунча, унинг аҳамияти

Инвентаризация корхона маблағини текшириб, рўйхатга олиш ва олинган маълумотларни ҳисоб маълумотлари билан таққослаш демакдир. Ёки инвентаризация хўжалик маблағлари ва уларнинг ташкил топиш манбалари, хўжалик жараёнларини бухгалтерия ҳисоби хужжатларига асосан қайта рўйҳатдан ўтказишдир.
Маблағларнинг қанча қисмини инвентаризация қилишига кўра икки хил бўлади:
— тўлиқ (ёппасига);
— қисман (танлаб).
Тўлиқ инвентаризацияда корхона мулкларининг барчаси қайта рўйҳатдан ўтказилади. Бундай инвентаризация 1 йилда бир бор ўтказилиши шарт (йиллик ҳисобот тузилишидан олдин).
Қисман инвентаризация корхона мулкларининг маълум бир қисмигина инвентаризация объекти бўлиши билан аҳамиятлидир.
19-сон БҲМС
Инвентарлашни ташкил этиш ва ўтказиш
Инвентаризация ўтказилиш даврига кўра режали ва режасиз (тўсатдан) амалга оширилади.
Товарлар
Тайёр маҳсулотлар
Материаллар
Номоддий активлар
Баҳоланадиган асосий ҳисоб объектлари.
Асосий воситалар
Баҳолаш – бу ҳисоб объектларини натурал ўлчовлардан пул ўлчовига ўтказиш усули.
Калькуляция турлари
Режа (норматив) калькуляция
Кутилаётган (провизор) калькуляция
Ҳисобот
калькуляция
Тайёрланган материаллар, ишлаб чиқарилган маҳсулотлар, бажарилган иш ва кўрсатилган хизматлар бирлигининг таннархини аниқлаш бухгалтерия ҳисобида калькуляциялаш дейилади.

Ишлаб чиқарилган маҳсулот, технологик жараёнлар, босқич ва бошқалар, яъни ҳар хил тайёрлик даражасидаги маҳсулотлар, иш ёки хизмат турлари калькуляциялаш объектлари ҳисобланади.

Калькуляция объектлари
Тайёр
маҳсулот
Ярим тайёр
маҳсулот
Иш турлари
Хизмат
турлари

Назорат саволлари

• Хужжат деб нимага айтилади?
• Хужжатлаштириш деб нимага айтилади?
• Хужжатларнинг реквизитларини айтинг?
• Хужжатлардаги хатоликлар қандай усуллар билан тузатилади ?