Mavzu: Inson tanasining harakat dinamikasi

Elastik deformatsiya kuchlari. Hamma jismlar ma'lum
bir kuch ta'sirida o'z shaklini o'zgartiradi. Bunday holat
deformatsiya deb ataladi. Ba'zi jismlar ta'sir etadigan
kuchlarga qarshilik ko'rsatib, o'z shaklini saqlab qolishga
intiladi va ma'lum vaqt o'tishi bilan o'z shaklini tiklab
oladi.
Deformatsiyaga uchragan jismning deformatsiyani
yuzaga keltiruvchi jismlarga ta'siri elastiklik deformatsiya
kuchi deb ataladi. Elastiklik kuchlari, deformatsiyaga
uchragan jismning xossalari deformatsiya turiga va kattaligiga
bogiiq. F = A / C,
bu yerda: F — elastiklik kuchi; A/ — deformatsiya;
C — jismning elastiklik koeffitsiyenti.
Og'irlik va og'irlik kuchi. Yer yuzidagi barcha jismlarni:
odamlar, uylar, sport inshootlari va boshqalarni Yer o'ziga
tortadi. Yerdagi hamma jismlar ham bir-biriga tortiladi.
Shuning uchun Koinotdagi hamma jismlarning bir-biriga
i"tiili',hini butun olamning tortilish kuchi deb aytiladi. Yerga
iniiilisli kuchi jismning og'irlik kuchi deb aytiladi. Og'irlik
t tit In Ycrningva unga tortilayotgan jismning masofalariga
vu ill.ii orasidagi masofaga bogiiq. Yerning markazidan
niifaclia, qutbda 6357 km, ekvatorda 6378 km, shuning
in hun ekvatorda Yerning tortish kuchi qutblarga qaraganda
0 .'"<' kamroq. Yer o'z o'qi atrofida aylanishi natijasida,
tiniiir, sirtidagi jismlarga markazdan qochuvchi kuchlar
1 I II etadi. Bu kuchlar ekvatorda juda katta bo'lib,
I lining Yerga tortilish kuchini, yana 0,3% kamaytiradi.
Miuning uchun og'irlik kuchi, tortilish va markazdan
11' h huvchi kuchlarning geometrik yig'indisiga teng.
Yerning tortishi tufayli jismning tayanchga yoki osmaga
• I II qiladigan kuchi jismning og'irligi deyiladi.
lismga ta'sir etayotgan og'irlik kuchi bilan jismning
r u ligini chalkashtirib yubormaslik kerak. Og'irlik kuchi
ii .inning o'ziga ta'sir qiladi, jismning og'irligi esa tayanchga
voki osmaga ta'sir qiladi.