Мавзу. Ишлаб чиқариш назарияси ишлаб чиқариш ва ишлаб чиқариш функцияси


Download 150.4 Kb.
bet3/5
Sana18.01.2023
Hajmi150.4 Kb.
#1099523
1   2   3   4   5
Bog'liq
3 Мавзу

Изокванта — бу бир хил хажмдаги махсулотни ишлаб чикаришни таъминлайдиган ишлаб чикариш омиллари сарфлари комбинацияларини ифодаловчи эгри чизикдир. Демак, 5.1-расмда учта изокванта тасвирланган Qx, Q2 ва Q3. Графикнинг горизонтал уки буйича мехнат сарфи, вертикал Ук буйича капитал сарфи курсатилган. Масалан, Q, изоквантанинг ҳар бир нуктаси координаталари 60 дона стул ишлаб чикариш учун сарфланадиган мехнат ва капитал сарфларини курсатади. А нуктада 60 дона стул ишлаб чикариш учун уч бирлик капитал ва бир бирлик мехнат сарф- ланган булса, В нуктада ушбу 60 дона стул ишлаб чикариш учун бир бирлик капитал ва уч бирлик мехнат сарфланади.
Q2 изокванта нукталари 80 дона стулни мехнат ва капитал сарфларининг *ар хил комбинацияларида ишлаб чикариш мумкинлигини ифодалайди. Расмда Q2 изоквантанинг C,D,E ва р нукгаларида мехнат ва капитал сарфларининг хар хил комбинацияларида 80 дона стул ишлаб чикарилади. Худдий шундай Q3 изоквантанинг М, N ва р нукталари хам хар хил ишлаб чикариш омиллари сарфица 100 та стул ишлаб чикаришни таъминлайди.
5.1-расмдан куриниб турибдики Q3 изокванта Q2 изоквантадан унгрок ва юкорирокда жойлашгани учун унга турри келадиган ишлаб чикариш хажми (}, ники- дан купрок. Q-, изокванта эса Q га нисбатан унгрок ва юкорирокда‘жойлашгани учун унга турри келадиган ишлаб чикариш \ажми Q2 никидан купрок- Демак, изокванталар чапдан унгга ва юкорига караб жойла- шиб борса, уларга тугри келадиган ишлаб чикариш хджми \ам мос холда ошиб боради. 5.1-раемдаги изокванталар учун Q\Изокванталарни бундай тартибда жойлашишини иккита омилдан, яъни мехнат ва капитал сарфларига боглик ишлаб чикариш функцияси ёрдамида куриб чикамиз.
Изокванталар картаси — бу изокванталар мажмуа-сидан иборат булиб, уларнинг хар бири маълум ишлаб чикариш омиллари сарфлари комбинацияларига тугри келадиган максимал ишлаб чикариш хажмини узида акслантиради.
Изокванталар фирмаларда махсулот ишлаб чикаришнинг вариантлари куплигини курсатади. Бу фирмалар учун мухим ахборот булиб, кейинчалик курамиз, цандай килиб изокванталар махсулот ишлаб чикаришда харажатларни минималлаштирадиган ёки фой- дани максималлаштирадиган омиллар сарфи комбинацияларини танлашга имкон яратади.
Маълум вакт оралигида жами ишлаб чикарилган махсулотни умумий махсулот десак, уртача махсулот— умумий махсулотни ушбу махсулотни ишлаб чикариш учун сарфланган Узгарувчан ишлаб чикариш омиллари сарфига нисбати билан аникланади:
AP=Q/F
бу ерда: Q — умумий махсулот микдори; АР — уртача махсулот; F —сарфланган ресурслар.
Чекли махсулот — бу узгарувчан ресурслар комбина- циясини кичик микдорда кУшимча сарфи хисобидан умумий махсулотнинг Усган кисмига айтилади. Масалан, ишлаб чикаришда битта омил, яъни факат мехнат сафланса чекли махсулот МР, куйидагича аникланади:
MPL = ΔQ/ΔL
MPL — мехнатнинг чекли махсулоти ёки мехнатнинг чекли махсулдорлиги.
AQ — кушимча бирлик мехнат сарфи (д/ ) хисобига ишлаб чикарилган кушимча махсулот микдори.
Агар ишлаб чикаришда мехнат сарфи узгармас булиб, махсулот ишлаб чикариш факат капиталга бог- лик булса, чекли махсулот МРК га тенг:
МРК = ΔQ/ΔК
бу ерда: МРк — капиталнинг чекли махсулоти ёки капиталнинг чекли махсулдорлиги; ΔQ — бир бирлик кушимча капитал сарфи хисобидан ишлаб чикарилган кушимча махсулот; ΔК— бир бирлик қўшимча сарфланган капитал.
Куйидаги 5.2-жадвалда мехнат сарфи узгармас булганда, ишлаб чикариш хажми фацат капитал сарфига боглик булгандаги уртача ва чекли махсулотлар микдори курсатилган.
Биринчи устун ишлаб чикаришда катнашган капиталнинг узгармаслигини курсатиб турибди. Иккинчи устунда мехнат сарфи келтирилган. Бир бирлик мехнат сарфига тугри келадиган махсулот Уртача махсулот булиб, у туртинчи устунда келтирилган. Уртача махсулот ишлаб чикарилган махсулотни^умумий мехнат сарфига нисбати билан аникланади. Уртача махсулот ишлаб чикариш хажми 84 бирликка еттунча ортиб, ундан кейин кискдриб боради. Уртача махсулот максимал булганда мехнат сарфи турт бирликни ташкил килади.

Бешинчи устунда мехнат сарфининг чекли махсулоти MPL келтирилган. У кушимча бир бирлик мехнат сарфи хисобидан ишлаб чикарилган кУшимча махсулот микдори булиб, махсулот ишлаб чикариш хаж- мини курсатувчи учинчи устундаги хар бир махсулот микдоридан ундан олдинги ишлаб чикарилган махсулот микдорини айриш оркали аникланади. Масалан, капитал сарфи узгармас булганда (15 бирлик) мехнат сарфининг икки бирликдан уч бирликка узгариши махсулот ишлаб чикаришни 32 бирликдан 60 бирликка оширади, демак кушимча бир бирлик мехнат сарфи 60-32=28 бирлик кушимча махсулот яратади. Уртача махсулотдек, чекли махсулот хам бошида усиб, кейин- чалик камайиб боради (яъни, у 3 бирлик мехнат сар- фигача усиб, мехнат сарфи 3 бирликдан ошганда камайиб боради). Шуни эсдан чикармаслик керакки, чекли махсулот микдори мехнатдан ташкари капитал сарфига хам боглик. Агар мехнат сарфи узгарса капитал сарфи хам узгариши мумкин.

Download 150.4 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling