Mavzu: J. B seyning iqtisodiy nazariyalari

U bu g’oyani rivojlantirib o’zining «bozor qonuni»ni yaratdi. Bu qonunning mohiyatiga ko’ra, tovarlar taklifi o’zi uchun shaxsiy talabni yaratadi g’ki boshqacha so’z bilan aytganda, ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori avtomatik ravishda yaratilgan barcha  tovarlar qiymatiga teng daromadni keltirib chiqaradi. Bu shu narsani bildiradiki, daromad egasining maqsadi pul topish emas, balki har xil moddiy buyumlarni sotib olish hisoblanadi, ya’ni olingan daromadning barchasi sarflanadi. Bunda pul faqat vositachilik rolini o’ynaydi, ya’ni u faqat yangi tovarlarni sotib olish uchun  ishlatiladi. Bozor orqali tovarlar bir birlariga o’zaro xizmat qiladi. Shuning uchun, J.B.Seyning aytishicha, tovarlarning umumiy massasi talabning umumiy miqdoriga teng bo’ladi, o’z tovarini sotib daromad olgan har bir kishi ushbu daromadga mos ravishda talabni keltirib chiqaradi.

• U bu g’oyani rivojlantirib o’zining «bozor qonuni»ni yaratdi. Bu qonunning mohiyatiga ko’ra, tovarlar taklifi o’zi uchun shaxsiy talabni yaratadi g’ki boshqacha so’z bilan aytganda, ishlab chiqarilgan mahsulot miqdori avtomatik ravishda yaratilgan barcha  tovarlar qiymatiga teng daromadni keltirib chiqaradi. Bu shu narsani bildiradiki, daromad egasining maqsadi pul topish emas, balki har xil moddiy buyumlarni sotib olish hisoblanadi, ya’ni olingan daromadning barchasi sarflanadi. Bunda pul faqat vositachilik rolini o’ynaydi, ya’ni u faqat yangi tovarlarni sotib olish uchun  ishlatiladi. Bozor orqali tovarlar bir birlariga o’zaro xizmat qiladi. Shuning uchun, J.B.Seyning aytishicha, tovarlarning umumiy massasi talabning umumiy miqdoriga teng bo’ladi, o’z tovarini sotib daromad olgan har bir kishi ushbu daromadga mos ravishda talabni keltirib chiqaradi.

• Demak, jamiyat miqg’sida taklif va talab muvozanatlashadi, ortiqcha ishlab chiqarish bo’lmaydi. Ortiqcha ishlab chiqarish faqat ayrim tarmoqlarda boshqa tarmoqlardagi kam ishlab chiqarish hisobiga vujudga keladi. Boshqacha qilib aytganda, ko’p ishlab chiqarishdan qo’rqmaslik kerak, faqat ayrim tovarlarning ortiqcha ishlab chiqarilish xavfi tug’ilishi mumkin. «Sey qonuni» nomini olgan bu qoida klassiklarning makroiqtisodiy nazariyasining asosini tashkil etdi va keyinchalik J.M.Keyns tomonidan inkor etildi. J.M. Keynsning tasdiqlashicha, odamlar daromadlarning barchasini iste’molga sarflanmaydilar, balki ularning bir qismini jamg’arib boradilar. Bu esa shunga muvofiq ravishda yalpi  talabni kamaytiradi, ish bilan bandlikni qisqartiradi.