Mavzu: Jahon savdo tashkilotining global savdo tizimidagi roli Kirish I bob. Jst jahon savdo tashkiloti

4) Xalqaro savdoda raqobatbardoshlikni rag'batlantirish.
Turli mamlakatlar firmalarining teng raqobati uchun eksport subsidiyalari (eksport qiluvchi firmalarga davlat yordami), yangi bozorlarni egallash uchun demping (ataylab past) narxlardan foydalanish kabi raqobatning "nohaq" usullarini to'xtatish kerak.
5) Kam rivojlangan mamlakatlar uchun xalqaro savdodagi imtiyozlar.
Bu tamoyil avvalgilariga qisman zid keladi, lekin jahon iqtisodiyotiga chekka hududlarning rivojlanmagan mamlakatlarini jalb qilish zarur, ular avvaliga rivojlangan davlatlar bilan teng darajada raqobatlasha olmasligi aniq. Shuning uchun ham rivojlanmagan mamlakatlarga alohida imtiyozlar berilishi “adolatli” hisoblanadi.
Umuman olganda, JST erkin savdo g'oyalarini ilgari suradi, proteksionistik to'siqlarni olib tashlash uchun kurashadi.
1.3. JSTga kirish shartlari va tartibi
Har qanday davlat yoki alohida bojxona hududi tashqi savdo aloqalarini amalga oshirishda va ushbu Bitimda va Ko'p tomonlama savdo bitimlarida nazarda tutilgan boshqa masalalarda to'liq avtonomiyaga ega bo'lgan ushbu davlat yoki hudud va JST o'rtasida kelishilgan shartlarda ushbu Bitimga qo'shilishi mumkin. Bunday qo'shilish ushbu Bitim va unga ilova qilingan ko'p tomonlama savdo bitimlariga nisbatan qo'llaniladi.
Qo‘shilish to‘g‘risidagi qarorlar Vazirlar konferensiyasi tomonidan qabul qilinadi. Vazirlar konferensiyasi a'zo bo'lish shartlari to'g'risidagi bitimni JST a'zolarining uchdan ikki qismidan iborat ko'pchilik ovozi bilan tasdiqlaydi.
Cheklangan savdo shartnomasiga qo'shilish ushbu Bitim shartlari bilan tartibga solinadi.
Har qanday suveren davlat yoki bojxona hududi (bojxona ittifoqi) quyidagi ikkita asosiy shartga rioya qilgan holda JSTga a'zo bo'lishi mumkin:
— arizachi JST aʼzolari bilan uning aʼzolik shartlarini kelishib olishi kerak va
— Qo‘shilish vaqtida o‘z qonunchiligini JST kelishuvlaridan kelib chiqadigan majburiyatlarga muvofiqlashtirish.
Qo'shilish jarayoni quyidagicha ko'rinadi:
1. Nomzod Bosh kengashga JSTga kirish niyati to‘g‘risida deklaratsiya yuboradi.
2. Bosh kengash arizani ko‘rib chiqadi va qo‘shilish bo‘yicha Ishchi guruh (JT) tuzish to‘g‘risida qaror qabul qiladi. JG nomzod bilan JSTga a'zolik shartlari bo'yicha muzokaralar olib borishdan manfaatdor bo'lgan JSTga a'zo davlatlar hukumatlari vakillaridan iborat.
3. JT ariza beruvchini savdo rejimi to‘g‘risidagi memorandumni tayyorlashni taklif qiladi, unda tovarlar va xizmatlar savdosini tartibga solish tizimining batafsil tavsifi keltirilgan.
4. Nomzod savdo rejimi bo'yicha memorandumni taqdim etadi va WG a'zolarining savollariga javob beradi. O’zbekiston 1995-1996 yillarda tovarlar va xizmatlar savdosi bo'yicha memorandum tayyorladi. Shu bilan birga, nomzod WG a'zolariga quyidagilarni taqdim etadi:
— JST kelishuvlari doirasiga kiruvchi masalalar bo‘yicha qonunchilik va me’yoriy-huquqiy hujjatlar nusxalari;
- o'zi tuzgan xalqaro savdo shartnomalari to'g'risidagi ma'lumotlar.
5. Memorandum o‘rganilib, savollarga javob berilgandan so‘ng quyidagi yo‘nalishlarda qo‘shilish shartlari bo‘yicha muzokaralar boshlanadi:
— tovar bozoriga chiqish bo'yicha muzokaralar
- qishloq xo'jaligi sohasidagi majburiyatlar bo'yicha muzokaralar
— xizmatlar bozoriga kirish bo'yicha muzokaralar
— tizimli masalalar boʻyicha muzokaralar
Tovarlarning bozorga chiqishi bo'yicha muzokaralar jarayonida har bir mahsulot uchun import tarifining maksimal darajasi kelishib olinishi kerak. JSTga a'zo bo'lgandan so'ng, yangi a'zo, odatda, o'z majburiyatlarida aks ettirilganidan (ya'ni, chegaralangan darajadan yuqori) import bojining yuqori stavkasini qo'llay olmaydi. Ayrim hollarda import bojini pasaytirish jadvali kelishib olinishi mumkin.
Qishloq xo'jaligi sohasidagi majburiyatlar bo'yicha muzokaralar chog'ida quyidagilar kelishib olinsin:
- qo'shilgandan so'ng yangi a'zo fermerlarga bera oladigan davlat yordamining (subsidiyalarining) maksimal miqdori va
— Yangi aʼzo qishloq xoʻjaligi eksportini qoʻllab-quvvatlash uchun aʼzo boʻlgandan keyin taqdim etishi mumkin boʻlgan eksport subsidiyalarining maksimal darajasi.
Xizmatlar bozoriga kirish bo'yicha muzokaralar quyidagi masalalar bo'yicha kelishib olinishi kerak:
— JSTning yangi aʼzosi qoʻshilganidan keyin muayyan xizmatlar bozoriga kirishni tartibga solish uchun qoʻllashi mumkin boʻlgan barcha cheklovlar;
- MFNdan ozod qilishlar ro'yxati, ya'ni JSTning yangi a'zosi JSTning alohida a'zolariga nisbatan qo'shilganidan keyin qo'llashi mumkin bo'lgan imtiyozli choralar ro'yxati.
Tizimli masalalar bo'yicha muzokaralar, odatda, ikki tomonlama darajada emas, balki a'zolik guruhida o'tkaziladi. Muzokaralar natijasida WG hisobotining matni ishlab chiqildi. Ushbu hisobot quyidagilarni o'z ichiga oladi:
- qo'shilayotgan davlatning savdo rejimi va uning qonunchiligining tavsifi;
- nomzodning qo'shilishdan keyin bajaradigan majburiyatlari.
Bunday majburiyatlar, masalan, qabul qilishdan oldin bo'lishi mumkin. Agar subsidiyalar to'g'risidagi milliy qonunchilik qabul qilinsa, JSTning yangi a'zosi to'g'ridan-to'g'ri Subsidiyalar va kompensatsiya choralari to'g'risidagi Bitim qoidalarini qo'llaydi yoki qo'shilganidan keyin besh yil ichida yangi a'zo tovarlar sonini ma'lum darajaga kamaytiradi. narxlar davlat tomonidan belgilanadi.
Tizimli majburiyatlarning to'liq ro'yxati mavjud emas. Har bir aʼzo boʻlgan davlat JST aʼzolari talablari va milliy siyosat ustuvorliklarini inobatga olgan holda bunday majburiyatlar boʻyicha muzokaralar olib boradi.
6. Muzokaralar natijasida qo'shilish to'g'risidagi hujjatlar to'plami shakllantiriladi, u quyidagilardan iborat:
-Qo'shilish bayonnomasi, muzokaralar yakunlanganligini bildiruvchi va JST a'zoligiga nomzodni qabul qilish bo'yicha Ishchi guruh tavsiyasini o'z ichiga olgan qisqa, 2-3 varaqli hujjat;
— Qoʻshilish bayonnomasiga toʻrtta ilova:
— Ishchi guruh hisoboti (80-100 bet);
— Tovar bozoriga kirish majburiyatlari (300-400 bet);
— Xizmatlar bozoriga kirish majburiyatlari (60-70 bet);
— Qishloq xo‘jaligi sohasidagi majburiyatlar (15-20 bet).
7. Ishchi guruh faoliyati natijalari Bosh kengash tomonidan muhokama qilinadi. Yangi a’zoni qabul qilish to‘g‘risidagi qaror Kengash a’zosining uchdan ikki qismi ovozi bilan qabul qilinadi.
8. JSTga nomzod milliy parlamentda Qo'shilish protokolini ratifikatsiya qiladi va bu haqda JSTni xabardor qiladi.
9. Nomzod JSTga a’zo bo‘ladi.