Sotsial harakatchanlik belgilari. Ijtimoiy o’zgaruvchanlik tushunchasi: Ijtimoiy o’zgaruvchanlik sotsiologik tushuncha bo’lib, demografik va ijtimoiy faoliyatlarda qo’llaniladi. Shaxsning bir sinfdan ikkinchi bir sinfga, bir ijtimoiy guruhdan ikkinchi bir ijtimoiy guruhga o’tishi, jamiyat ijtimoiy tarkibida tutgan o’rnini, o’zgarishini bildiradi.
Shaxs misolida go’dak bola, o’smir, yoshlik, o’rta yoshlik, qarilik. Ma’lumot, olaidi, hunar o’rganadi, kasb egallaydi. Uning jamiyatda tutgan o’rni o’zgarib boradi. O’quvchi edi, ishchi bo’ldi, yo student bo’ldi, nafaqaxo’r va boshqa.
Sotsial harakatchanlik turlari: gorizontal va vertikal sotsial harakatchanlik. Ijtimoiy o’zgaruvchanlik turli ko’rinishlarda sodir bo’ladi yoki sotsial mobillik tushunchasi bilan bog’liq. Kishilarning ijtimoiy pogonalardan 2 yo’nalishi bo’yicha harakat qilishidir:
1) Vertikal (yo’nalish) ijtimoiy o’zgaruvchanlik. Bu bir ijtimoiy tizimda tutgan o’rni, o’zgarishdir. Masalan, shaxs misolida: o’quvchi, ishchi, xizmatchi, olim, kolxozchi, pensioner va hokazo (Yuqori va past darajaga qarab o’zgarib boradi).
2) Gorizontal (yo’nalish) ijtimoiy o’zgaruvchanlik. Bir ijtimoiy guruh doirasidagi o’zgarishlar yoki ijtimoiy darajadagi o’zgarishlar. Masalan, ishchi 1-5 razryad, aspirant, kandidat, fan doktori, akademik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
