Мавзу: Жойда масофа ўлчаш

---

Mavzu: Joyda masofa o‘lchash
Reja:
1. Nuqtalarni belgilash va mahkamlash.
2. Chiziq o`tkazish.
3. Masofa o‘lchashda qo‘llanadigan asbob turlari,
uning aniqliklari va o‘lchash uslublari. O‘lchov
vositalarini taqqoslash, komporatorlar.
4. Lenta va ruletka yordamida masofa o‘lchash.

---

Syomka ishlarini bajarish uchun zarur nuqtalar joyda vexa (ola
tayoq) bilan belgilanadi va turli qoziqlar bilan mahkamlanadi.
Nuqtalar
vazifasi, saqlanish muddati va mahalliy sharoitga
qarab
turlicha mahkamlanadi. Belgilangan nuqta yo`qolmasligi uchun
qoqilgan qoziq atrofiga uchburchak yoki to`rtburchak shaklida ariqcha
qaziladi.
Agar belgilar qo`yiladigan nuqta
muhimroq ahamiyatga ega va
uzoqroq muddatga saqlanishi
kerak bo`lsa
yog`och ustun, temir truba
yoki beton monolit
bilan mahkamlanadi
ya’ni joyda zarur nuqtalar
qoziqlar bilan mahkamlanadi.

---

Nuqtalarni joyda tez topish uchun ular
tashqi belglar,
ya`ni vexalar
bilan belgilanadi.
Vexa
deb, uzunligi 2 – 3
m, yug`onligi 3 – 5 sm bo`lgan oq – qora yoki qizil –
qora ranga boyalgan bir uchiga temir nayza qoplangan
ola – tayoqqa aytiladi . Joydagi to`g`ri chiziq uning
ikkala uchida o`rnatilgan vexalar bilan belgiladi.

---

Berilgan ikki nuqta orasida chiziq olish.
Berilgan A va B nuqtalar
orasida chiziq olish kerak deylik. S`yomkachi A nuqtada turib B nuqtaga
qaraydi; yordamchi s`yomkachining so`zi bilan B nuqtadan boshlab avval
1 – chi keyin 2 – chi vexalarni bir – birini berkitadigan qilib o`rnatiladi.
Bu
usulda
chiziq
olishga,
chiziqni o`ziga olish deyiladi. Agar
yordamchi vexani A nuqtadagi vexa
tomonidan boshlab qo`ysa, bunga
o`zidan qarab chiziq olish deyiladi

---