Mavzu. Kashta turlari

Kashtadо‘zning ish urni.
Kashta tikish kulay bulishi, charchatmasligi uchun, ish urnini tugri tashkil etish, mexnat kilishning muayyan koidalariga rioya etish kerak.
Asbob va moslamalar kuyiladigan stol ustidagi ishga yoruglik chap tonidan tushadigan xolatda turishi kerak. Agar stolda yashikcha bulsa, unda ip maxsus xaltada, asboblar kutichada, kashta gulli kalka kogozi papkada saklanishi mumkin. Gavda xolatiga axamiyat berib, bukchayma, boshni juda past egmasdan utirish kerak. Ishvaktida gavda biroz oldinga engashgan bulishi, kо‘z bilanish urtasidagi oralik 25-30sm dan oshmasligi lozim. Shu maksadda ba’zan kergini tagiga taxtacha, kitob va xokazolarni kuyib balandrok urnatiladi. Stulni suyanchigiga suyanish mumkin buladigan kilib, stolga yakinrok surib kuyiladi.
Ish vaktida kulni tugri kuyish katta axamiyatga ega: chap kulkergi tagida bulib, ung kul kergi ustida bulishi kerak. Siyrak gazlamaga va turga baxyasimon suv chokli kashta tikishda ung kulda ignani uning uch tomoni bilan kashtaning teskari tomonidan utkaziladi. Ignaning uchli tomonini chap kulda tutib, kul bilan ip tortib kuyiladi. Zich gazlamalarga kashtatikishda kashtaning ungiga ignani uning uchki tomoni bilan chikariladi.
Kashta tikilgan buyumlarga ishlov berish.
Kashta tikilgan buyum toza bulib, teskari tomonidan namlangan mato bilan dazmollangan bulishi kerak. Buyumning ikki marta buklab tikilgan cheti ung tomonidan xam dazmollanadi. Yaxshi yuviladigan gazlamaga ok kashta tikilgan buyumlar oddiy usul bilan yuviladi, lekin bunda, ayniksa yirik kavik bilan tikilgan kashtani yuvishda, kashta gulо‘zgarib kolmasligi uchun, uni kattik ishkalamaslik kerak.
Rangli kashta tikilgan buyumlarning kiri ilik suvda juda extiyot kilib yuviladi.
Ularni ivitib kuyib, kaynatib yoki ustidan kaynok suv kuyib bulmaydi.


XULOSA
Rus xalq kashta choklari bajarish texnikasi buyicha shartli ikki gruppaga bo’linadi: gazlama ipini sanab tikiladigan sanama choklar va olidndan chizilgan kontur bo’ylab tikiladigan ixtiyoriy choklar.
Sanama kashtalar о‘z navbatida gazlama tagiga o’tkazib tikiladigan va baxyasimon deyiladigan kashta va gazlama ustiga tikiladigan kashtalarga bo’linadi.
Turli merejkalar, mayda baxya, rangli konturli baxya bug’macha baxya, gipyurlar, rangli chirmashma va boshqalar baxyasimon kashtaga tikiladi. Bunday kashta turlari gazlama ustida bo’lmay, uning strukturasini xuddi о‘zgartirgandek gazlamaning о‘zida bo’ladi.
Gazlama ustiga tikiladigan sanama kashta choklarga iroqi, chizma chok, atlassimon chok, sanama tekis chok, o’rim va boshqa choklari kiradi.
Chizma kontur bo’ylab ixtiyoriy tikiladigan kashtalarda kashta gul konturi bo’ylab baxya choklari tushiriladi yoki kashta gulni to’ldirib tikib, dona-dona, bo’rtik fakturali ko’shimcha satx hosil qilinadi. Bunday choklarga tekis choklar (oq tekis chok, vladimircha chok, rangli tekis chok va boshqalar), shuningdek, kontur va oddiy choklar – suv chok, iroksimon chok, urim chok va boshka choklar kiradi.
Kashta tikishda odatda, bir necha chok bir vaqtning о‘zida ishlatiladi. Kashta choklarning hamma turlari, qoida buyicha kergida tikiladi.
Foydanilgan adabiyotlar:

1. 
   I. Jabborov «o`zbek xalq etnografiyasi» T-1994-52-82-b.
   

2. 
   T. Xo`jayev. K.Abdullayev «Ajdodlar qiyofasi» Turkiston gaz. 92.26.IX.
   
3. 
   M.Rustomov«O`zbekiston etnografiyasi»Tosh;1991I-IV jild.
   
4. 
   Ostraumov. N.P. Sartu T. 1908.
   
5. 
   Tolstov. S.P. «qadimiy Xorazm mad. izlab»T. Fan 1957.
   
6. 
   I. Jabborov «o`zbek xalq etnografiyasi». Tosh.199487-99 б.
   

U. qaroboyev «o`zbek bayramlari» Т. 1991.
7. www.e-tarix.uz