Mavzu: Kassa muomalalari va pul hujjatlari auditi

2.4. Kassa muomalalari va pul hujjatlari auditi natijalarini umumlashtirish

Naqd pul auditini o'tkazishda auditor(lar) naqd pul eng likvid aktivlar sifatida ularning holati, harakati va qoldiqlariga katta e'tibor berishni talab qilishini tushunishlari kerak.

Auditorlar, ehtimol, pul aylanmasi O'zbekiston Respublikasining kredit siyosati talablariga javob berishi kerakligini tushunishlari kerak.
Xo'jalik yurituvchi sub'ektlar, mulkchilik shakllaridan qat'i nazar, o'z mablag'larini kassada saqlashlari yoki bankda hisob raqamida saqlashlari mumkin.
Kassa operatsiyalari auditi shunday tashkil etilishi kerakki, auditor tekshirish jarayonida nafaqat amaldagi normativ hujjatlar talablarini, balki kassa operatsiyalarini amalga oshirish va rasmiylashtirish tartibi aniq belgilangan o'zbekiston Respublikasi Markaziy bankining kassa xo'jaligi to'g'risidagi Nizomni ham tekshiradi. Ma'lumki, yuridik shaxslar o 'rtasida hisob-kitoblar, shuningdek fuqarolarning tadbirkorlik faoliyati bo' yicha ishtirokidagi hisob-kitoblar bank muassasalari orqali naqd pulsiz tartibda amalga oshiriladi, qonun hujjatlarida ruxsat etilgan hisob-kitoblar bundan mustasno.
Shuni yodda tutish kerakki, xo'jalik yurituvchi sub'ektlar tomonidan bank muassasalaridan olingan barcha naqd pullar faqat ular olingan maqsadlarga sarflanishi mumkin. Korxonalar o'z kassalarida kassadagi naqd pul qoldig'i chegaralari doirasida naqd pulga ega bo'lishlari va ularni daromaddan normalar doirasida ishlatishlari mumkin. Kassadagi naqd pul qoldig'ining ushbu normalari (chegaralari) va daromadlardan foydalanish normalari banklar tomonidan ushbu tashkilotlar rahbari bilan kelishilgan holda belgilanadi.
Istisno-bu tayyorlov tashkilotlari, bu erda qishloq xo'jaligi mahsulotlarini etkazib beruvchilar bilan naqd pul bilan hisob-kitob qilish uchun bankdan olingan summalar kassa limitiga kiritilmagan.
Ishni boshlashda auditor, birinchi navbatda, korxonada ichki nazorat holatini o'rganadi va korxonada kassa intizomiga rioya etilishini dastlabki baholaydi. Ushbu tadqiqotlar suiiste'mol qilish nuqtai nazaridan eng zaif joylarni aniqlashga imkon beradi, asosiy tekshirish protseduralarining tarkibini rejalashtiradi, korxonada buxgalteriya hisobining o'ziga xos xususiyatlarini aniqlaydi, ularning tavsifi standart protseduralar to'plamida mavjud emas.
Hech qanday harakatlar bilan yashirilmagan pul mablag'larining mumkin bo'lgan o'g'irlanishi yoki etishmasligini aniqlash uchun siz tekshirilayotgan ob'ektning Bosh (katta) buxgalteri va kassirining majburiy ishtirokida naqd pulni inventarizatsiya qilish tartibidan foydalanishingiz mumkin.
Kassa operatsiyalari auditi, birinchi navbatda, bankdan olingan pul mablag'larini qabul qilmaslik va o'zlashtirishning mumkin bo'lgan holatlariga yo'naltirilishi kerak. Buning uchun auditorlar korxonaning chek daftarchalarini ularning to'liqligi, shuningdek bankdan kassaga olingan mablag'larni korxonaning kassasiga joylashtirishning to'liqligi uchun tekshirish tartibidan foydalanadilar.
Xuddi shu hujjatlarni qayta ishlatish orqali kassada pulning ortiqcha hisobdan chiqarilishini aniqlash uchun kassirning hisobotiga ilova qilingan birlamchi kiruvchi va chiquvchi hujjatlarning to'liqligini tekshirish tartib-qoidalari qo'llaniladi. Auditor zarur tasdiqlarga ega bo'lishi kerak bo'lgan pulni noto'g'ri hisobdan chiqarishning boshqa holatlari ham mumkin.

Bosh daftar (18-ASK shakl)