Mavzu: Kimyoviy muvozanat. Muvozanat konstantasini amalda hisoblashga doir masalalar yechish

MASALALAR ECHIMLARIDAN NAMUNALAR.
1-misol. Muvozanat holatda va bo‘lganda qaytar reaksiya uchun muvozanat doimiysini hisoblang.
Echish. Umumiy ko‘rinishdagi tenglama yoziladi va quyidagi hisoblash o‘tkaziladi:

Hamma muvozanat siljishi Le-SHatele prinsipiga bo‘ysunadi, unga muvofiq, dastlabki moddalarning konsentratsiyalari oshirilsas, muvozanat chapdan o‘ngga siljiydi, ya’ni to‘g‘ri reaksiya tezligi oshadi. Reaksiya mahsulotining konsentratsiyasi oshirilsa, muvozanat o‘ngdan chapga siljiydi, ya’ni teskari reaksiya tezligi oshadi.
2-misol. Quyidagi sxemalarda:


Harorat ko‘tarilganda muvozanat qaysi tomonga siljiydi?
Echish: Birinchi sistemada to‘g‘ri reaksiya endotermik bo‘lib, ikkinchisida esa ekzotermikdir. SHuning uchun harorat ko‘tarilishi bilan birinchi sistemada muozanat to‘g‘ri reaksiya tomonga siljiydi.
3-misol. Quyidagi reaksiyalarning qaysi biri bosimning oshishi bilan, qaysisi kamayishi bilan va qaysi biri bosimni o‘zgartirmasdan amalga oshadi?

Javob: Birinchi reaksiyada 3 mol gazlar aralashmasidan 2 mol mahsulot hosil bo‘ladi. Bunda reaksiya bosimni kamaytirish bilan amalga oshadi.
Ikkinchi reaksiyadan 2 mol gazlar aralashmasidan 2 mol mahsulot hosil bo‘ladi. Bunda bosim o‘zgarmagan holda reaksiya amalag oshadi.
Uchinchi reaksiyada 2 mol gazdan 3 mol mahsulot hosil bo‘ladi. Demak, bu reaksiya bosimni oshirish bilan amalaga oshadi.
4-misol. Quyidagi sistemalarda to‘g‘ri va teskari reaksiyalar qanday boradi?

Javob: Birinchi sistemada to‘g‘ri reaksiya molekulalarining kamayishi bilan boradi. Demak, bosimning kamayishi sodir bo‘ladi.
SHu sistemada te skari reaksiya esa molekulalarning oshishi bilan amalga oshadi va bunda bosimning ham ortishi kuzatiladi.
Ikkinchi sistemada to‘g‘ri reaksiya ham, teskari reaksiya ham molekulalar sonining o‘zgarmasligi kuzatiladi va ularda bosim o‘zgarmaydi.
Bosimni oshirish reaksiya muvozanatini bosim kamayishi bilan boradigan tomonga siljitadi. Bosimni kamaytirish esa reaksiya muvozanatini bosim oshishi bilan boradigan tomonga siljitadi.